Als je tegen iemand zegt ‘zeppelin’, dan is de kans groot dat ze over een kinderzender op tv beginnen. Jammer, want de zeppelin was ooit een toonbeeld van innovatie. Wat is er gebeurd met deze vliegende sigaren?
Het is vandaag precies 125 jaar geleden dat de eerste vlucht van een zeppelin plaatsvond. Het was bij Friedrichshafen in Duitsland en het was een succes. Luchtschip LZ 1, ontworpen door Ferdinand von Zeppelin, steeg succesvol op en hing ongeveer 18 minuten in de lucht. Een groot succes dus, al had de landing wel wat voeten in de aarde: er waren problemen met de balans en de motor, waarna het gevaarte iets eerder moesten landen dan de bedoeling was. Maar: hij landde oke. Helaas heeft hij nooit echt ‘vleugels’ gekregen, want na twee testvluchten moest het project worden gestopt omdat het geld op was.
Toch hebben we daarna ook nog zeppelins gehad. Onder andere door meneer Zeppelin zelf, die vasthield aan zijn droom en in 1905 financiele middelen kreeg om de LZ 2 waar te maken, die op 30 januari 1906 de lucht inging. Echter crashte die door motorproblemen en harde wind. Gelukkig was de LZ 3 in de jaren daarna veel beter: tientallen keren steeg hij op en landde hij zoals het hoort. Het Duitse leger maakte er zelfs gebruik van als trainingsschip.
Daarna ging het nog een keer helemaal mis, maar wederom was dat niet het einde van de zeppelin. De LZ 4 zou in 1908 een langeafstandsvlucht van 24 uur maken, maar toen er tijdens een tussenstop storm uitbrak was het klaar met de zeppelin. Iedereen vond het heel sneu: zo erg, dat er de Zeppelin-Spende kwam, waardoor er toch nog zeppelins konden worden gebouwd. Ook goed om te weten: die LZ 1 was een aluminium geraamte met katoen gedrenkt in vernis, waarbij er een waterstoftank werd gebruikt om het geheel de lucht in te krijgen. Het was vrij basic.
In de Eerste Wereldoorlog waren zeppelins zowel verkenners als militaire bommenwerpers: Duitsland bouwde er wel 100 in die tijd. In de jaren ‘20 tot ‘30 volgde toen een periode waarbij zeppelins zelfs trans-Atlantisch vlogen (van Duitsland naar Brazilië bijvoorbeeld). Het was een groot succes, maar het is uiteindelijk toch misgegaan, ondanks dat zeppelins inmiddels veel veiliger werden gemaakt: er werd duraluminium gebruikt voor het frame, de doek voor de bekleding was weersbestendig en de waterstof werd ook veiliger opgeslagen. De LZ 1 ging 27 kilometer per uur, de zeppelins uit de jaren ‘30 tot wel 130 kilometer per uur.
De Graf Zeppelin is de zeppelin waar je aan wil terugdenken: die vloog van 1928 tot 1937 wel 1,5 miljoen kilometer zonder grote ongelukken te maken. Er werden meer dan 13.000 passagiers mee vervoerd, waaronder zelfs een arctische expeditie. Waar je vooral niet aan moet denken bij de zeppelin, dat is de Hindenburg. Dat is namelijk de reden dat dit bijzondere vervoermiddel in ongenade is gevallen. Wat daarbij waarschijnlijk niet helpt, is dat de crash ook daadwerkelijk gefilmd is. Het zijn bizarre beelden om te zien, het lijkt bijna nep, maar dit schijnt echt te zijn gefilmd op die noodlottige 6 mei 1937.
Het is bizar om te zien,dat enorme ding dat volledig in vuur en vlam staat: je ziet het geraamte door eerst onder het textiel, maar vervolgens gaat het vuur erdoor en klapt het als een kaartenhuis ineen. Dit gebeurde tijdens de landing, waarbij maar weer werd bewezen dat waterstof geen grap is. Je kunt beter helium gebruiken, maar dat was destijds door exportregels niet mogelijk om te gebruiken: zonde, want de Hindenburg was wel gemaakt om met helium te vliegen in plaats van waterstof. 35 mensen vonden die dag de dood.
De veiligheidsproblemen zorgden dus vooral dat zeppelins niet meer geliefd waren, maar er waren meer dingen die deze luchtschepen minder aantrekkelijk maakten: ze zijn langzamer en gevoeliger voor wind dan het destijds in opkomst zijnde vliegtuig. Ook kon je er weinig goederen in kwijt en hadden ze veel ruimte nodig om op te stijgen en te landen. Vliegtuigen bleken nu eenmaal veel veiliger en praktischer voor lange afstanden.
De zeppelin is dus eigenlijk verdwenen. Ze worden wel als een soort luchtballon gebruikt om reclame te maken, waarvan de bekendste de Goodyear-blimp is. Ook worden ze soms inzet in het toerisme en om van boven opnames te maken (onder andere door defensie). Ook zou er een soort zeppelin worden gemaakt waarmee je straks in de ruimte kunt loungen, al hebben we al een tijdje niets meer gehoord van dit project. De zeppelin zoals begin vorige eeuw werd gebruikt, die is wel echt verdwenen, en als we die akelige beelden van de Hindenburg zien, dan is dat waarschijnlijk maar beter ook. Het is nu een toonbeeld geworden van vervlogen tijden: letterlijk en figuurlijk.
