Technology14.11.2023

​Waarom James Webbs ruimtefoto’s van nu zoveel zeggen over toen


We genieten erg van de mooie foto’s die ruimtetelescoop James Webb maakt: ze worden over het algemeen altijd snel gedeeld en er wordt dan ook aangegeven dat het om een kraamkamer van de sterren gaat, of juist om ontplofte sterren. Interessant, maar er is veel meer uit die foto’s te halen. Wetenschappers hebben nu bijvoorbeeld een van de grootste sterrenstelsels die we ooit hebben gekend ontdekt. Maar, hoe kan dat eigenlijk?

UNCOVER Z-13

Het gaat om een sterrenstelsel dat een kleine 33 miljard lichtjaar bij onze planeet vandaan is. Het sterrenstelsel is UNCOVER Z-13 gekroond en geldt als het een-na-grootste sterrenstelsel dat we kennen. Het is 2000 lichtjaar breed, versus de 100.000 lichtjaar die ons melkweg is. Ja, dat is kleiner, maar voor de tijd waarin dit alles startte is het gigantisch. Onderzoekers schrijven in The Astrophysical Journal Letters over hun vondst. Het is een van de mooiere ontdekkingen die we door James Webb hebben kunnen doen: het is namelijk precies waarvoor de ruimtetelescoop twee jaar geleden met kerst de lucht in werd geschoten: de verste, eerste, oudste sterrenstelsels op de gevoelige plaat leggen.

James Webb moet uiteindelijk wetenschappers helpen om antwoord te geven op aloude vragen, zoals die ene existentiële kwestie: hoe is aarde ontstaan? En misschien zelfs wel: hoe is het leven op aarde ontstaan? Er zijn veel theorieën over, maar veel hard bewijs is er nog niet. Die verre sterrenstelsels zijn nodig om te ontdekken hoe die zijn gevormd, want dat kan veelzeggend zijn over hoe ons planetensysteem tot stand kwam. James Webb helpt daar tot nu toe goed bij. We kenden eigenlijk maar drie sterrenstelsels die zo ver stonden, maar dankzij Webb zijn er twee bijgekomen.

james webb
james webb

James Webb-ruimtetelescoop

De reden dat de ruimte eigenlijk één grote schat aan informatie is over hoe het allemaal begon, dat komt omdat licht er zo lang over doet om te reizen. Het licht van de nu geziene sterrenstelsels deed er miljarden jaren over om de telescoop te bereiken. Daardoor kan Webb ze nu zien zoals ze er 330 miljoen jaar na de oerknal uitzagen. En dat is lang geleden: heel lang geleden. 13,4 miljard jaar (!). Nu zijn ze zelfs nog veder, omdat het heelal contant groter en groter wordt, omdat alles in beweging is naar ‘de zijkanten’.

De twee gevonden sterrenstelsels zijn te vinden in Pandora’s Cluster. Een plek waar de zwaartekracht werkt als een soort vergrootglas en het licht extra sterk maken: waardoor wij het weer beter kunnen zien. En het is nu aan wetneschappers om hun vergrootglas op dat vergrootglas in de ruimte te leggen. Wat daar op dit moment gebeurt, daar in Pandora’s Cluster, weten we niet: we weten alleen maar wat er ooit is gebeurd, en het is straks puzzelen om te kijken hoe we dat op onze eigen planeet kunnen toespitsen.

Waarschijnlijk volgen er nog meer van dit soort vondsten van James Webb, maar je kunt je voorstellen dat onderzoekers met deze twee nieuwe sterrenstelsels al heel blij zijn. Het is procentueel gezien in ieder geval een flinke groei in het aantal verre sterrenstelsels dat we kennen. Maar, belangrijker nog: ze brengen ons stukje bij beetje steeds dichterbij het antwoord op die ene belangrijke vraag: hoe is de aarde ontstaan?

Laura Jenny
Laura Jenny

Is ze niet aan het tikken, dan reist ze rond in de wondere wereld van entertainment of op een toffe plek in de echte wereld. Mario is de man van haar leven, Belle is haar beste vriendin en haar laptop is nooit ver weg.

Verder lezen over NASA

NASA stopt met rover om water op de maan te vinden: ding half af

Het was de bedoeling dat de rover mee zou reizen naar de maan om op het wat minder bekende gedeelte te zoeken naar water, maar NASA trekt de stekker eruit.

Technology18.07.2024

NASA stopt met rover om water op de maan te vinden: ding half af

NASA en Boeing vinden niet dat ISS-astronauten vastzitten

De Starliner-astronauten kunnen nog niet naar huis. Volgens NASA valt het allemaal wel mee: de astronauten zitten helemaal niet vast op het ISS, meent de ruimteorganisatie.

Technology01.07.2024

NASA en Boeing vinden niet dat ISS-astronauten vastzitten

NASA en SpaceX zouden ruimtepuin onderschatten

NASA en SpaceX hebben grote plannen in de ruimte, maar daarin zouden de bedrijven ruimtepuin onvoldoende meenemen, zegt de Amerikaanse Aerospace Corporation.

Technology29.06.2024

NASA en SpaceX zouden ruimtepuin onderschatten

Astronauten Starliner zitten voorlopig vast op ISS

Nadat het al extreem lang duurde voordat Starliner met bemanning kon vertrekken, is het nu een probleem om ze terug naar aarde te halen.

Technology24.06.2024

Astronauten Starliner zitten voorlopig vast op ISS

NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Voyager 1 is weer helemaal up and running nadat de knappe koppen van NASA het op tientallen miljarden kilometers hebben gefikst.

Technology17.06.2024

NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Mag je van ruimtetoeristen verwachten dat ze aan onderzoek meedoen?

Er is meer onderzoek nodig naar het menselijk lichaam in de ruimte en ruimtetoerisme. Maar in hoeverre mag je dat verwachten?

Technology14.06.2024

Mag je van ruimtetoeristen verwachten dat ze aan onderzoek meedoen?

Boeing heeft het gedaan: Starliner is goed en wel gelanceerd

Na veel tegenslagen een succes voor Boeing. De vliegtuigbouwer heeft succesvol zijn Starliner met bemanning gelanceerd naar het ISS.

Technology05.06.2024

Boeing heeft het gedaan: Starliner is goed en wel gelanceerd

Boeing Starliner-lancering gaat waarschijnlijk 1 juni gebeuren

Terug naar de garage. Daar staat Boeing Starliner langer dan we hadden verwacht, want Boeing mag het pas op 1 juni weer proberen.

Technology23.05.2024

Boeing Starliner-lancering gaat waarschijnlijk 1 juni gebeuren

Verder lezen over Space

Je kunt deepfakes spotten dankzij ruimtetechnologie

Online23.07.2024

Je kunt deepfakes spotten dankzij ruimtetechnologie

Alles is te zien in de poppetjes van je ogen
SpaceX-lancering faalt voor het eerst in bijna 10 jaar

Sinds 2016 doet SpaceX volledig succesvol de ene lancering na de andere, maar nu is er voor het eerst weer een met de Falcon-9 mislukt.

Technology12.07.2024

SpaceX-lancering faalt voor het eerst in bijna 10 jaar

De ruimte ruikt naar… rotte eieren?

We hebben het vaak over de oneindigheid van de ruimte, de temperatuur en natuurlijk het feit dat er geen geluid bestaat. Maar wat we ons misschien niet vaak genoeg hebben afgevraagd is: hoe ruikt de ruimte eigenlijk?

Technology09.07.2024

De ruimte ruikt naar… rotte eieren?

ESA’s bewijs om op de maan te bouwen is een LEGO-steentje

Het ziet er bijna uit alsof het uit een 3D-printer komt rollen. En een kleine spoiler: zo ziet het er niet alleen uit, het is ook zo. 

Technology05.07.2024

ESA’s bewijs om op de maan te bouwen is een LEGO-steentje

NASA en Boeing vinden niet dat ISS-astronauten vastzitten

De Starliner-astronauten kunnen nog niet naar huis. Volgens NASA valt het allemaal wel mee: de astronauten zitten helemaal niet vast op het ISS, meent de ruimteorganisatie.

Technology01.07.2024

NASA en Boeing vinden niet dat ISS-astronauten vastzitten

NASA en SpaceX zouden ruimtepuin onderschatten

NASA en SpaceX hebben grote plannen in de ruimte, maar daarin zouden de bedrijven ruimtepuin onvoldoende meenemen, zegt de Amerikaanse Aerospace Corporation.

Technology29.06.2024

NASA en SpaceX zouden ruimtepuin onderschatten

Astronauten Starliner zitten voorlopig vast op ISS

Nadat het al extreem lang duurde voordat Starliner met bemanning kon vertrekken, is het nu een probleem om ze terug naar aarde te halen.

Technology24.06.2024

Astronauten Starliner zitten voorlopig vast op ISS

NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Voyager 1 is weer helemaal up and running nadat de knappe koppen van NASA het op tientallen miljarden kilometers hebben gefikst.

Technology17.06.2024

NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Verder lezen over Wetenschap

5 redenen waarom je goed moet slapen en 5 tips hoe

Het is een eeuwenoud cliché dat je goed moet slapen, maar net als dat beweging essentieel is, is slaap dat absoluut ook.

Nieuws24.07.2024

5 redenen waarom je goed moet slapen en 5 tips hoe

De ruimte ruikt naar… rotte eieren?

We hebben het vaak over de oneindigheid van de ruimte, de temperatuur en natuurlijk het feit dat er geen geluid bestaat. Maar wat we ons misschien niet vaak genoeg hebben afgevraagd is: hoe ruikt de ruimte eigenlijk?

Technology09.07.2024

De ruimte ruikt naar… rotte eieren?

Witte daken zijn ruim een graad koeler dan andere kleuren

Nu is dat vooral omdat een kunstenaar dit eist, maar wist je dat een wit dak bijvoorbeeld echt een verschil maakt in temperatuur?

Nieuws05.07.2024

Witte daken zijn ruim een graad koeler dan andere kleuren

Zijn zelfrijdende auto’s inderdaad veiliger dan menselijke chauffeurs?

Er zijn dan minder ongelukken en je komt sneller op je bestemming aan met een zelfrijdende auto. Klopt dat?

Automotive20.06.2024

Zijn zelfrijdende auto’s inderdaad veiliger dan menselijke chauffeurs?

We hebben geen idee wanneer we met een robot praten

Jij denkt dat je op de chat de robot er altijd uitpikt? Vergeet het maar, we blijken gesprekken te hebben met robots zonder dat we het weten.

Online20.06.2024

We hebben geen idee wanneer we met een robot praten

NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Voyager 1 is weer helemaal up and running nadat de knappe koppen van NASA het op tientallen miljarden kilometers hebben gefikst.

Technology17.06.2024

NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Mag je van ruimtetoeristen verwachten dat ze aan onderzoek meedoen?

Er is meer onderzoek nodig naar het menselijk lichaam in de ruimte en ruimtetoerisme. Maar in hoeverre mag je dat verwachten?

Technology14.06.2024

Mag je van ruimtetoeristen verwachten dat ze aan onderzoek meedoen?

De kern van de aarde remt af

De kern van de aarde doet het steeds wat rustiger aan. Hoe beïnvloedt dat ons? En: hoe weten wetenschappers dit?

Nieuws13.06.2024

De kern van de aarde remt af