Kunstmatige intelligentie begint een steeds prominentere rol in de samenleving te krijgen. Bedrijven maken gretig gebruik van AI om kosten te besparen en werkdruk te verlagen, en consumenten gebruiken AI te pas en te onpas voor het winnen van informatie, het bespreken van (relatie)problemen en het aanpassen van foto’s. Dat ook het criminele circuit AI heeft ontdekt mag dan ook geen verrassing heten.
Volgens beveiligingsplatform Knowbe4 neemt telefoonfraude namelijk toe in Nederland – en dat dankzij AI. Telefoonfraude is natuurlijk alles behalve een nieuwe ontwikkeling. Dankzij een techniek genaamd ‘spoofing’ zorgen oplichters er voor dat het lijkt alsof mensen gebeld worden door een voor hen bekende instantie, bijvoorbeeld een bank of een overheidsinstantie – inclusief het bijpassende telefoonnummer. Dat zet mensen dan ook sneller aan om op te nemen en te luisteren naar wat de persoon aan de andere kant van de lijn te vertellen heeft. Soms heeft dat desastreuze gevolgen.
Dankzij de ontwikkelingen rondom kunstmatige intelligentie is het inmiddels ook mogelijk dat je wanneer je opneemt te maken krijgt met een AI-gegenereerde stem. Deze stem is soms zo kundig gemaakt, dat het nauwelijks van echt te onderscheiden is.
Het is dan ook niet meer dan logisch dat steeds meer mensen hier in trappen, aangezien niets er op wijst dat het hier niet om een betrouwbare persoon gaat die alleen maar wil helpen. De stap om persoonlijke gegevens te delen wordt daardoor alsmaar kleiner.
Een van de acties waar oplichters toe aanzetten, is bijvoorbeeld geld overmaken naar een veilige rekening of het delen van inlog- of bankgegevens. Soms wordt als excuus gebruikt dat er verdachte transacties zijn gesignaleerd.
Als de stem dan ook nog eens behulpzaam en vriendelijk klinkt, en het nummer lijkt overeen te komen met het nummer van een officiële instantie of bedrijf, dan hebben mensen nauwelijks nog reden tot twijfel. Niet alleen ouderen trappen daarin – AI maakt het voor iedereen lastiger om echt van nep te onderscheiden. Denken dat het je niet kan gebeuren, is dan ook een valkuil die je alleen maar minder alert maakt.
Daarom wordt er op gehamerd dat bewustwording zo belangrijk is. Banken en andere instellingen benadrukken steeds vaker dat zij maar zelden ongevraagd telefonisch contact opnemen, en al helemaal niet om de klant aan te zetten tot een directe actie – bijvoorbeeld het doen van een financiële transactie. Wanneer men onverwachts gebeld wordt en er om een actie gevraagd wordt, luidt het advies dan ook om altijd de verbinding te verbreken.
Bij aanhoudende twijfel is er nog een andere optie. Hang op – eventueel na een vriendelijk bedankje – en zoek vervolgens het nummer van de instantie zelf op en bel er vervolgens naar. Zo kun je er zeker van zijn dat je daadwerkelijk met het echte bedrijf of organisatie praat, en kun je alsnog vragen naar of bepaalde acties die in het vorige gesprek besproken zijn nodig zijn.
Ondertussen wordt er gewerkt aan technische maatregelen die het voor criminelen lastiger moet maken om mensen op te lichten. Denk aan het blokkeren van gespoofte nummers, of het verifiëren van de herkomst van oproepen. Op dit moment zijn deze technieken echter nog niet zaligmakend, dus voorzichtigheid blijft het belangrijkste wapen tegen dit soort praktijken.
De technologische vooruitgang die we in de maatschappij boeken is indrukwekkend, en AI kent echt niet alleen maar negatieve gevolgen. Maar zolang er mogelijkheden zijn om mensen op te lichten, blijven criminelen dat proberen. AI is alleen maar een extra gereedschap geworden om mensen om de tuin te leiden, en het is aan de persoon zelf om alert te blijven en niet zomaar er van uit te gaan dat de persoon aan de andere kant van de lijn het beste met je voor heeft. Kennis is macht – laat je dus goed informeren door banken en andere instanties over de risico’s.
