Uitgelekte richtlijnen van Meta onthullen dat AI-chatbots mochten flirten met 13-jarigen, racistische teksten konden genereren en medische onzin verspreiden. Pas na kritische vragen van Reuters werden de documenten aangepast, een risico dat miljoenen gebruikers raakt.
Ik loop online inmiddels al meer dan dertig jaar mee. Die ruim drie decennia online hebben ons een ongekende mix gebracht van eindeloze mogelijkheden, waanzinnige hypes en vanzelfsprekend ook golven van scepsis, niet iedereen was er altijd even blij mee. Maar bovenal leverde het een stroom aan vernieuwing, creativiteit en kansen op. Het internet is inmiddels uitgegroeid tot het platform voor oneindige expressie en mogelijkheden. En in die constante stroom waren er lange tijd twee vaste waarden: Google en Facebook..
Die eerste heeft recentelijk zijn imago als zoekmachine te grabbel gegooid en is nu (zelf gekozen) verworden tot een soort van antwoordmachine. En dan is er Facebook, het platform dat nooit helemaal te grijpen was. Arrogant, eigenwijs en net zo vaal volstrekt onvoorspelbaar na weer een aanpassing. Mark Zuckerberg & Co deden altijd wat zij zelf wilden en dat was zelden in het voordeel van de gebruiker, maar altijd wel met een genadeloze impact.
We hebben Facebook vervloekt en gebruikt, er boeken over volgeschreven, eindeloos over gediscussieerd, afscheid van genomen en opnieuw omarmt want waar krijg je anders nog aandacht. In zekere zin waren we vrienden van Mark Z. Maar onze Mark is al lang niet meer de oude Mark van Facebook, tegenwoordig Meta, wel hetzelfde bedrijf maar dan alles overkoepelend. Meta knows it all. De oprichter staat zelf tegenwoordig in de boksring, nog steeds wel herkenbaar met misschien iets meer krullen, maar door de dreunen op zijn hoofd minder voorspelbaar dan ooit en al helemaal als baas van Meta.
En precies nu, in het tijdperk van generatieve AI, duikt er een document op die een schokkend inkijkje geeft in Meta’s nieuwe bedachte spelregels. Richtlijnen die meer weg hebben van een experiment waarbij de uiterste grenzen worden opgezocht van wat denkbaar is. De vraag is, hebben we eigenlijk nog wel te maken met de geest van Mark Zuckerberg, of is het een door Meta nagebouwd AI-model dat ongelimiteerde vrijheden krijgt en kan doe wat het wil? Niet omdat dit allemaal realiteit móét worden, maar juist om te testen hoever wij bereid zijn te gaan.
Reuters heeft de gelegenheid gehad om een intern Meta-document in te kunnen kijken van ruim 200 pagina’s met regels voor hoe hun AI-chatbots zich mogen gedragen op Facebook, Instagram en WhatsApp. Daarin stonden schokkende voorbeelden die letterlijk waren toegestaan:
Pas nadat Reuters er vragen over stelde, schrapte Meta deze gewraakte passages.
Omdat Meta hier niet meer simpelweg berichten van anderen host, maar zelf teksten laat genereren via zijn AI. Daarmee verschuift de verantwoordelijkheid want fouten of schadelijke boodschappen zijn niet langer het probleem van de gebruiker, maar van Meta zelf. Nog zorgwekkender is dat zulke regels gevaarlijk gedrag kunnen normaliseren. Als een chatbot met miljoenen jongeren flirt of doet alsof dat ‘oké’ is, vervaagt de grens tussen onschuldig en grensoverschrijdend. Hetzelfde geldt voor racistische uitspraken: wat ooit volstrekt onacceptabel was, krijgt zo een plek in een officiële richtlijn.
Ook de manier waarop medische onzin werd toegestaan is riskant. Een disclaimer erbij zetten klinkt netjes, maar in de praktijk blijft de verkeerde boodschap vaak beter hangen dan de waarschuwing. Mensen onthouden de claim en nimmer de nuance. En het grootste punt, er is hier geen sprake van een klein experiment. Het gaat hier om de AI’s die zijn ingebouwd in Facebook, Instagram en WhatsApp, en daarmee direct invloed hebben op miljarden gebruikers, waaronder minderjarigen en kwetsbare groepen.
De naar buiten gebrachte schrikbarende punten vergroten duidelijk de druk op Meta. Zowel in de VS als in Europa ligt strengere wetgeving klaar. In Europa komt Meta onder dubbele druk te staan. De Digital Services Act (DSA) verplicht grote platforms om gebruikers beter te beschermen tegen schadelijke inhoud en strenger toezicht te accepteren, met stevige boetes bij nalatigheid. Daarnaast treedt in 2025 de ‘AI Act’ in werking: de eerste EU-wet die regels oplegt aan kunstmatige intelligentie, met extra strenge eisen voor systemen die risico’s vormen voor kinderen, gezondheid of democratie. Wetten die een zware last op Meta’s AI-strategie zullen leggen.
Meta heeft inmiddels aangegeven dat de gewraakte passages zijn verwijderd en dat deze nooit hadden gemogen worden gepubliceerd. Prima denk je dan, maar het feit is wel dat ze onderweg zowel bedacht als goedgekeurd zijn. Het toont een fundamentele fout aan in de cultuur van Meta. Ethiek wordt te laat meegenomen en staat veel te laag op de agenda, waarschijnlijk om de schijn van zorgvuldigheid op te houden.
Dit lek gaat niet over één bedrijf dat een paar verkeerde regels opstelde. Het laat zien wat er mis kan gaan wanneer generatieve AI wordt losgelaten zonder een gezond besef van wat kan en wat niet kan. Meta heeft er bewust voor gekozen om gevaarlijke interacties toe te staan en greep pas in toen de pers (Reuters) er lucht van kreeg. Dat wijst op een structureel probleem, waarschijnlijk ingegeven door de drang van Meta om zo snel mogelijk AI-features te lanceren en de race met concurrenten (OpenAI, Google, TikTok) niet te verliezen. En dat weegt blijkbaar zwaarder dan veiligheid en verantwoordelijkheid.
Het gaat alleen verder dan Facebook. Elke grote techspeler bouwt nu chatbots en AI-functies die miljoenen mensen dagelijks gebruiken. Als de spelregels achter de schermen vooral draaien om – wat juridisch nog nét kan – lopen we het risico dat hele samenlevingen worden blootgesteld aan racisme, misinformatie en grensoverschrijdend gedrag.
Het lek lijkt geen incident maar is veel meer een waarschuwing. Hoe wij nu reageren bepaalt of AI een geweldig hulpmiddel blijft, of dat het verandert in een systeem dat ons vertrouwen en welzijn ondermijnt. We zijn er dus nog lang niet.
