Technology21.08.2022

​Scherper zagen we een zwart gat nog nooit: met dank aan AI


Kunstmatige intelligentie kennen we vooral als iets wat we handig gebruiken wanneer we Google Lens openen of een game spelen, maar het kan ook wetenschappelijke afbeeldingen verbeteren. Niet door dingen erbij te verzinnen, maar juist door te gebruiken wat het heeft geleerd om zo meer inzichten te geven. Het perfecte voorbeeld is nu gemaakt met een foto van een zwart gat.

Zwart gat

Een zwart gat is een plek in het heelal met een zodanig sterkte zwaartekracht, dat niets er ook maar aan kan ontsnappen. Het is het resultaat van een gestorven ster die is ontploft. Een zwart gat wordt zo genoemd omdat hij gitzwart is in het midden (er kan immers ook geen licht in bestaan), dus niet omdat er in het midden niets zou zijn. Echter is een zwart gat wel letterlijk en figuurlijk nog een zwart gat voor ons als mensheid. We weten namelijk nog steeds niet precies wat er toch allemaal gebeurt in zo’n zwart gat. In ieder geval is het een bijzonder fenomeen, zeker omdat Einstein zelf het er al over had in zijn relativiteitstheorie.

Zwarte gaten spreken altijd enorm tot de verbeelding. Wat gebeurt er toch in zo’n gat, wat betekent het voor bijvoorbeeld tijd en licht. Maar vooral: waarom? Zwarte gaten zijn niet voor een gat te vangen: de eerste (M87) werd pas gefotografeerd in 2019. Dit zwarte gat is zeven miljard zonmassa’s, wat hem 2.000.000.000.000.000 keer zwaarder maakt dan aarde. Een flink gevaarte, dat dus mooi op de kiek werd gezet. Dat werd een enorm beroemde foto, maar inmiddels weten wetenschappers dat het beter kan. Er is namelijk een nog scherpere foto gemaakt van zo’n ruimte-wonder.

Rekenkundige algoritmes

Er werd hiervoor gebruikgemaakt van rekenkundige algoritmes en telescoopdata. Hiermee kon een close-up worden gemaakt. Dat zie je in de vorm van een roodoranje ring. Zo’n ring ontstaat door fotonen. Dat zijn deeltjes zonder rustmassa die zich voortbeweging in vacuüm met de lichtsnelheid. Licht bestaat uit fotonen, maar bijvoorbeeld ook elektromagnetische straling. In het geval van het zwarte gat zijn die fotonen aan de achterzijde te zien.

Deze verbeterde foto kon worden gemaakt door een algoritme dat zorgt voor een soort remaster van het origineel. Wetenschappers van Harvard & Smithsonian Center for Astrophysics in Massachusetts kwamen ermee. Ze zaken naast die oranje gloed een lijn die je op de foto kunt zien bovenaan dit artikel, de remaster. De reden dat die ring zo fel is, komt omdat fotonen er onder invloed van enorme zwaartekracht langs vliegen.

Wetenschappers

Het is niet alleen een veel mooie foto: er kunnen ook meerdere wetenschappelijke conclusies uit worden getrokken, of tenminste voorspellingen worden gedaan. Zo’n supermassive blackhole als M87 is waarschijnlijk ontstaan uit meerdere zwarte gaten die zijn gefuseerd. Waarschijnlijk zijn ze zelfs in elk centrum van een sterrenstelsel te vinden. Zo ook van ons eigen melkwegstelsel (dank Event Horizon).

Dat wetenschappers tot deze mooie foto zijn gekomen, komt onder andere door rekenkundige algoritmes die helpen om data te interpreteren, maar ook te ordenen. Er kan hierdoor een scherpere resolutie worden verkregen. Bovendien is die foto een soort MRI: het is opgebouwd uit allerlei laagjes waardoor je er steeds een aantal kunt weglaten om meer te ontdekken van wat er allemaal in zo’n zwart gat gebeurt. Niet dat het nu ineens niet meer mysterieus is: er zijn nog talloze dingen die we niet weten over dit ruimtefenomeen. Wel is het tof dat we steeds een stapje dichterbij komen. Niet alleen meer door onze eigen knappe koppen, maar ook door technologie.

Dit is het eerste echte beeld door de James Webb-ruimtetelescoopWat NASA te maken heeft met onderzoek naar klimaatverandering​Doorbraak astronomie: allereerste foto ooit genomen van zwart gat​Hoeveel planeten kennen we eigenlijk?
Laura Jenny
Laura Jenny

Is ze niet aan het tikken, dan reist ze rond in de wondere wereld van entertainment of op een toffe plek in de echte wereld. Mario is de man van haar leven, Belle is haar beste vriendin en haar laptop is nooit ver weg.

Deel dit artikel

Verder lezen over Kunstmatige Intelligentie

Welzijn op de werkplek met AI collega’s

De Maand van de Mentale Gezondheid is afgelopen, maar het belang neemt alleen maar toe. Een grote stap hierin is het aanpakken van mentale gezondheidsproblemen op de werkplek. Veelvoorkomende uitdagingen zijn onder andere burn-out, stress en tijdsgebrek. Dit heeft invloed op het welzijn en de productiviteit van werknemers. Statistieken tonen aan dat een aanzienlijk deel van de tijd verloren gaat aan repetitieve en uitputtende taken.

Artificial Intelligence24.07.2024

Welzijn op de werkplek met AI collega’s
Je kunt deepfakes spotten dankzij ruimtetechnologie

Online23.07.2024

Je kunt deepfakes spotten dankzij ruimtetechnologie

Alles is te zien in de poppetjes van je ogen
AI-app Claude is nu beschikbaar op je smartphone 

Claude. Niet de zanger van dat catchy half-Franse nummer, maar de kunstmatige intelligentie-tool.

Online17.07.2024

AI-app Claude is nu beschikbaar op je smartphone 
YouTube biedt je nu AI-playlists binnen YouTube Music

AI wordt onder andere omarmd door YouTube Music, dat nu door kunstmatige intelligentie samengestelde afspeellijsten ondersteunt. 

Online16.07.2024

YouTube biedt je nu AI-playlists binnen YouTube Music
Robotchirurgen verrichten meer dan 400 succesvolle hartoperaties

Van de 400 operaties die ze hebben verricht is er 98 procent volledig  goed gegaan. Leg je hart in robothanden.

Technology10.07.2024

Robotchirurgen verrichten meer dan 400 succesvolle hartoperaties
Dit was het VINT Symposium van 2024

Voor de 30e keer was er het VINT Symposium in het Spant! te Bussum. Dit jaar stond het thema 'Echt Slim' centraal, wat een interessant perspectief bood op de rol van intelligentie in technologie. Elk jaar biedt het symposium de kans om nieuwe technologische trends en inzichten te verkennen, en dit jaar was geen uitzondering.

Events04.07.2024

Dit was het VINT Symposium van 2024

met als thema 'Echt Slim'
Dit is de nieuwe OPPO Reno12 Series

De langverwachte OPPO Reno12 Series is vanaf vandaag verkrijgbaar op de Nederlandse markt. Met de Reno12 en de Reno12 Pro introduceert OPPO twee gloednieuwe AI-telefoons met verschillende functies die de productiviteit en creativiteit verbeteren.

Mobile03.07.2024

Dit is de nieuwe OPPO Reno12 Series
Straks heb je elke dag een originele profielfoto op WhatsApp

Een Lensa-achtige functie komt nu van Meta zelf naar WhatsApp. Zo heb je elke dag een originele profielfoto, als je dat wil natuurlijk.

Social Media02.07.2024

Straks heb je elke dag een originele profielfoto op WhatsApp

Verder lezen over Onderzoek

Europese verkiezingen: Pointer komt met een factcheck-marathon

Deze week is in Brussel de eerste Factcheck-marathon van de Lage Landen van start gegaan. Pointer (KRO-NCRV) gaat samen met 6 redacties 10 dagen lang beweringen van politici controleren. Naast partner AD doen dit keer 5 Belgische partijen mee: VRT, RTBF, Factcheck Vlaanderen, Knack en deCheckers.

Nieuws27.05.2024

Europese verkiezingen: Pointer komt met een factcheck-marathon
Google: Nederlandse retailer blinkt uit in loyaliteit en marketing

Nederlandse retailers zijn goed in het binden van klanten aan hun merk en digitale marketing, maar schieten nog regelmatig tekort als het aankomt op SEO-optimalisatie en websiteprestatie.

Marketing06.05.2024

Google: Nederlandse retailer blinkt uit in loyaliteit en marketing

maar de website kan vaak beter
Twijfelen leidt gemiddeld genomen tot betere besluiten

Over twijfelaars wordt soms met een zekere minachting gesproken. Ze zouden dralen, nauwelijks doorpakken of niet durven te beslissen. Uit verschillende onderzoeken van de afgelopen jaren blijkt echter dat wij twijfelaars letterlijk het voordeel van de twijfel zouden moeten gunnen.

Online01.05.2024

Twijfelen leidt gemiddeld genomen tot betere besluiten
Dit is wat er gebeurt met microplastics die je eet en drinkt

Je eet ze niet bewust, maar je krijgt ze toch volop binnen: microplastics. Waar denk je dat die uiteindelijk terechtkomen? Ja, daar ook. Maar niet alleen daar...

Nieuws24.04.2024

Dit is wat er gebeurt met microplastics die je eet en drinkt

Het is niet wat je denkt
Veel consumenten bezorgd om nepnieuws rondom verkiezingen

Uit onderzoek blijkt dat veel mensen zich zorgen maken over nepnieuws in het kader van verkiezingen. Iets wat veel voorkomt op social media.

Social Media23.04.2024

Veel consumenten bezorgd om nepnieuws rondom verkiezingen
Neemt de interesse in elektrische auto’s af? [Infographic]

De interesse in elektrisch rijden is aan het dalen. Voor het eerst in jaren is de groep die niet (28%) van plan is elektrisch te gaan rijden, groter dan de groep die dit binnen vijf jaar wel (27%) van plan is.

Automotive17.04.2024

Neemt de interesse in elektrische auto’s af? [Infographic]

ANWB zegt van wel
​Sommige mensen zien de wereld echt in een andere framerate

Wetenschappelijk onderzoek bewijst dat sommige mensen de wereld echt in een andere framerate zien. Het zou specifiek bij gamers zelfs een kleine voorsprong geven, stellen de onderzoekers.

Nieuws03.04.2024

​Sommige mensen zien de wereld echt in een andere framerate

Sneller zien
Pacemaker-batterijen nooit meer vervangen dankzij je eigen lijf

Als je een pacemaker hebt, dan ben je niet na één operatie klaar. Je moet regelmatig opnieuw onder het mes, namelijk om de batterij van het essentiële apparaat te vervangen. Daar komt in de toekomst mogelijk veranderi...

Technology01.04.2024

Pacemaker-batterijen nooit meer vervangen dankzij je eigen lijf

Verder lezen over Space

Je kunt deepfakes spotten dankzij ruimtetechnologie

Online23.07.2024

Je kunt deepfakes spotten dankzij ruimtetechnologie

Alles is te zien in de poppetjes van je ogen
SpaceX-lancering faalt voor het eerst in bijna 10 jaar

Sinds 2016 doet SpaceX volledig succesvol de ene lancering na de andere, maar nu is er voor het eerst weer een met de Falcon-9 mislukt.

Technology12.07.2024

SpaceX-lancering faalt voor het eerst in bijna 10 jaar
De ruimte ruikt naar… rotte eieren?

We hebben het vaak over de oneindigheid van de ruimte, de temperatuur en natuurlijk het feit dat er geen geluid bestaat. Maar wat we ons misschien niet vaak genoeg hebben afgevraagd is: hoe ruikt de ruimte eigenlijk?

Technology09.07.2024

De ruimte ruikt naar… rotte eieren?
ESA’s bewijs om op de maan te bouwen is een LEGO-steentje

Het ziet er bijna uit alsof het uit een 3D-printer komt rollen. En een kleine spoiler: zo ziet het er niet alleen uit, het is ook zo. 

Technology05.07.2024

ESA’s bewijs om op de maan te bouwen is een LEGO-steentje
NASA en Boeing vinden niet dat ISS-astronauten vastzitten

De Starliner-astronauten kunnen nog niet naar huis. Volgens NASA valt het allemaal wel mee: de astronauten zitten helemaal niet vast op het ISS, meent de ruimteorganisatie.

Technology01.07.2024

NASA en Boeing vinden niet dat ISS-astronauten vastzitten
NASA en SpaceX zouden ruimtepuin onderschatten

NASA en SpaceX hebben grote plannen in de ruimte, maar daarin zouden de bedrijven ruimtepuin onvoldoende meenemen, zegt de Amerikaanse Aerospace Corporation.

Technology29.06.2024

NASA en SpaceX zouden ruimtepuin onderschatten
Astronauten Starliner zitten voorlopig vast op ISS

Nadat het al extreem lang duurde voordat Starliner met bemanning kon vertrekken, is het nu een probleem om ze terug naar aarde te halen.

Technology24.06.2024

Astronauten Starliner zitten voorlopig vast op ISS
NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Voyager 1 is weer helemaal up and running nadat de knappe koppen van NASA het op tientallen miljarden kilometers hebben gefikst.

Technology17.06.2024

NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Verder lezen over Wetenschap

5 redenen waarom je goed moet slapen en 5 tips hoe

Het is een eeuwenoud cliché dat je goed moet slapen, maar net als dat beweging essentieel is, is slaap dat absoluut ook.

Nieuws24.07.2024

5 redenen waarom je goed moet slapen en 5 tips hoe
De ruimte ruikt naar… rotte eieren?

We hebben het vaak over de oneindigheid van de ruimte, de temperatuur en natuurlijk het feit dat er geen geluid bestaat. Maar wat we ons misschien niet vaak genoeg hebben afgevraagd is: hoe ruikt de ruimte eigenlijk?

Technology09.07.2024

De ruimte ruikt naar… rotte eieren?
Witte daken zijn ruim een graad koeler dan andere kleuren

Nu is dat vooral omdat een kunstenaar dit eist, maar wist je dat een wit dak bijvoorbeeld echt een verschil maakt in temperatuur?

Nieuws05.07.2024

Witte daken zijn ruim een graad koeler dan andere kleuren
Zijn zelfrijdende auto’s inderdaad veiliger dan menselijke chauffeurs?

Er zijn dan minder ongelukken en je komt sneller op je bestemming aan met een zelfrijdende auto. Klopt dat?

Automotive20.06.2024

Zijn zelfrijdende auto’s inderdaad veiliger dan menselijke chauffeurs?
We hebben geen idee wanneer we met een robot praten

Jij denkt dat je op de chat de robot er altijd uitpikt? Vergeet het maar, we blijken gesprekken te hebben met robots zonder dat we het weten.

Online20.06.2024

We hebben geen idee wanneer we met een robot praten
NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder

Voyager 1 is weer helemaal up and running nadat de knappe koppen van NASA het op tientallen miljarden kilometers hebben gefikst.

Technology17.06.2024

NASA’s ruimtesonde Voyager 1 verricht een klein wonder
Mag je van ruimtetoeristen verwachten dat ze aan onderzoek meedoen?

Er is meer onderzoek nodig naar het menselijk lichaam in de ruimte en ruimtetoerisme. Maar in hoeverre mag je dat verwachten?

Technology14.06.2024

Mag je van ruimtetoeristen verwachten dat ze aan onderzoek meedoen?
De kern van de aarde remt af

De kern van de aarde doet het steeds wat rustiger aan. Hoe beïnvloedt dat ons? En: hoe weten wetenschappers dit?

Nieuws13.06.2024

De kern van de aarde remt af