Zwarte lijst voor SMS diensten: wassen neus?

De aanpak tegen SMS-diensten is weer in het nieuws. Vandaag krijgt de organisatie Mijn Kind Online het woord in een publicatie van de GPD (Geassocieerde Pers Diensten). Er worden miljoenen euro’s verdiend met SMS-diensten. Niet alleen door de aanbieders van ringtones, spelletjes en wallpapers, maar ook door de telecombedrijven en – al staat dat met zoveel woorden niet in het artikel vermeld – de kanalen waarop geadverteerd wordt, zoals TMF of Hyves. Hieronder een lang verhaal over het fenomeen waar we al jaren last van hebben omdat er blijkbaar weinig tegen te doen valt.

3e p.o.b. 3sms/d
Volgens het artikel (van journalist Herman Stil) raken jongeren, vaak zonder dat ze zich ervan bewust zijn, soms tussen de tien en vijftig euro kwijt aan dienst als wallpapers, ringtones en spelletjes voor de mobiele telefoon. De schrijver wijst bovendien terecht op de slecht te ontcijferen, minuscuul en in een flits gepubliceerde voorwaarden zoals “3e p.o.b. 3sms/d”. Het zo geestig gebrachte SMS abonnementje kost dan dus 9 euro per dag – voor veel jongeren (en dus ouderen) een ware aanslag op het zakgeld. Het bedrag van “tussen de tien en vijftig euro” lijkt mij dan nog aan de bescheiden kant.

Er is al sinds 2003 een gedragscode die deze praktijken een halt toe moeten roepen, maar die schiet gezien zo’n vijfhonderd klachten per maand tekort, ook na de aanpassing van 2009. De woordvoerder van Mijn Kind Online is ontevreden over de huidige reclamecode: “die laat ruimte om kinderen en jongeren te misleiden. Die reclames zijn de afgelopen jaren keer op keer door de Reclame Code Commissie misleidend bevonden, maar worden dan net zó aangepast dat er geen stappen mogelijk zijn. Reclames moeten zo duidelijk zijn dat zelfs een kind van tien begrijpt dat zijn prepaid tegoed eraan gaat.”

Er zit sinds kort weer enige beweging in. De Consumentenbond daagde deze week T-Mobile en Vodafone voor de rechter omdat zij bij klanten klakkeloos geld zouden afschrijven voor SMS diensten. En nog een stap verder: Staatssecretaris Heemskerk van Economische Zaken laat een zwarte lijst aanleggen voor aanbieders van sms-diensten die zich niet houden aan de afgesproken reclamecode. Het bedrijf dat op die lijst terecht komt zal geen geld meer mogen innen voor de geleverde diensten. Ik ben benieuwd welke sancties de staatssecretaris in gedachten heeft voor de instanties die dapper met de overtreder mee verdienen, zoals de operators en de advertentiekanalen – de gelegenheid schept de dief, nietwaar. Tot zover de mijn op punten aangevulde samenvatting van het krantenverhaal.

Vragen
Ondertussen blijf ik nog met een aantal belangrijke vragen zitten, want blijkbaar doen de zo omstreden aanbieders van deze diensten niets illegaals. Gezien de vele miljoenen die er te halen moeten zijn, had justitie – gek op crimineel geld – immers alláng ingegrepen. Wat gaat er dan mis met de reclamecode dat deze vorm van adverteren blijkbaar toegestaan is? Waarom kan de Staatssecretaris blijkbaar niet veel meer in stelling brengen dan een zwarte lijst? Als een bedrijf op die lijst komt, heeft het blijkbaar iets gedaan dat niet mag: waarom kan justitie daar vervolgens niets mee? Als justitie er niets mee kan, hoe lang zal het duren voor zo’n bedrijf tegen plaatsing op die zwarte lijst in beroep gaat? Of ’n nieuw bedrijf beginnen? Wat stelt die zwarte lijst dan helemaal voor? Waarom krijg ik het idee dat de aanbieders van deze diensten zich een bult lachen om dergelijke maatregelen?

De reclamecode
De 14 pagina’s tellende reclamecode staat hier (pdf). Daarin staat onder andere dat de aanbieder van dergelijke abonnementsdiensten de eindgebruiker ondubbelzinnig en duidelijk moet wijzen op het langdurige(r) karakter en de daarmee gepaard gaande (terugkerende) kosten. In hetzelfde document staat gedetailleerd (tot op lettertype en afmeting) omschreven hoe dergelijke advertenties eruit moeten zien, en hoe lang de informatie op tv in beeld moet zijn. Dat lijkt in veel gevallen echter sterk te verschillen met wat we in de dagelijkse praktijk voorbij zien komen.

Als iemand vindt dat een reclame-uiting in strijd is met de reclamecode, kan hij hierover een klacht indienen bij de aanbieder. Als die niet binnen drie werkdagen reageert (of als de reactie niet afdoende is), dan kan de klager zich wenden tot de Stichting Reclame Code. Vervolgens kan die afdwingen dat de reclame moet worden aangepast of de aanbieder verbieden nog langer te adverteren.

Geen harde sancties
Ondertussen is er dan al heel wat verdiend en hoeft de aanbieder – als die zich schuldig heeft gemaakt aan misleidende reclame – niets van zijn inkomsten terug te betalen of de slachtoffers zelf schadeloos te stellen. Er staat in de reclamecode in feite geen sanctie in de reclamecode die een potentiële oplichter werkelijk zal afschrikken: blijkbaar kan ‘m juridisch niet veel ten laste worden gelegd – nogmaals: anders was dat toch allang gebeurd?.

Het was niet moeilijk om artikel 326 in het wetboek van strafrecht te vinden. Oplichters kunnen een gevangenisstraf van maximaal drie jaar of een geldboete verwachten. Maar ik ben geen jurist, dus ik begrijp niet waarom de Staatssecretaris niet met deze wet, maar met een zwarte lijst zwaait, als een aanbieder van SMS diensten zich aantoonbaar niet aan de afgesproken reclamecode houdt.

Als je nu nog leest ben je ongetwijfeld in het onderwerp geïnteresseerd. Ben je zelf wel eens op een of andere manier in aanraking gekomen met de kosten voor deze SMS-diensten? Vind je dat het op deze manier “verkopen” van een abonnement (1 halen, dagelijks 3 betalen) helemaal verboden zou moeten worden?

Ik ben erg benieuwd naar je mening over de SMS-diensten, en niet alleen als je jurist bent 😉