Nieuws24.08.2020

Deepfakes steeds realistischer en daardoor gevaarlijker


We moeten de effecten niet onderschatten

Weet jij nog echt van nep te onderscheiden? Deepfake filmpjes zijn zo realistisch dat we massaal het verschil niet meer zien. Dit blijkt uit onderzoek van de UvA (Universiteit van Amsterdam). En dat we die deepfakes voor waar aannemen is zorgelijk. Het heeft namelijk invloed op hoe we over iemand of een situatie denken. Zeker nu er allerlei complottheorieen de ronde doen is het slim om extra waakzaam te zijn op deepfakes. Die zijn namelijk zo realistisch dat je misschien iets voor waar aanneemt terwijl de video helemaal niet echt is. We leggen je uit hoe dit werkt.

Gemanipuleerde video’s

Deepfakes zijn video’s die op de een of andere manier door een algoritme zijn gemanipuleerd. Om uit te vinden welk effect de fake filmpjes hebben (en of we nep van echt weten te onderscheiden) maakten onderzoekers van de UvA een deepfake-video van CDA-politicus Buma. Ze lieten hem controversiële uitspraken doen, terwijl hij deze nooit echt heeft gezegd. Een panel van 287 mensen kreeg het filmpje vervolgens te zien en moest aangeven of zij het geloofwaardig vonden en of ze na het zien ervan anders dachten over de politicus en zijn partij.

De video bleek heel realistisch over te komen, ondanks dat het een kort filmpje was en de kwaliteit ervan niet optimaal. Onderzoeker Nadia Metoui: “We waren in een korte periode en met relatief beperkte middelen in staat om een deepfake-video te maken die door de meeste deelnemers van ons experiment als echt werd beschouwd.”

We trappen er massaal in

Weinig mensen twijfelden dus aan de echtheid van het filmpje. De manipulatie was dus goed gelukt, zo vertelt UvA-onderzoek Tom Dobber aan NOS. “En deze (het fimplje, red.) was niet eens perfect, je zag af en toe dat de lippen gek bewogen. Het is opmerkelijk dat mensen er vol intrappen.” In het onderzoek werd gekeken naar de effecten van microtargeting. Het betreffende filmpje werd getoond aan een specifieke doelgroep. Dat principe wordt veel toegepast via social media. Mensen worden in steeds kleinere groepen opgedeeld om ze online heel gericht te bereiken. En dat is gevaarlijk, want deze betrokken groep kan het filmpje dan breder verspreiden waarna het ‘nieuws’ groots wordt opgepikt.

Zelfs als de valse beweringen later weerlegd of ontkracht worden, worden tegenargumenten voornamelijk in de brede media besproken en niet op de sociale media alwaar het kwaad is geschied, aldus de onderzoekers van de UvA. Er gaat een gezegde in het Engels: ‘Leugens hebben vleugels terwijl de waarheid er achteraan hinkelt’.

Opsporen deepfakes

Op social media worden deepfakes opgespoord en verwijderd. Maar dat is nog niet zo gemakkelijk. Facebook geeft er, zeker met de presidentsverkiezingen in het vooruitzicht, al prioriteit aan. Zij kondigden aan polititieke advertenties niet te factchecken, maar wel een strategie te ontwikkelen om deepfakes nog beter op te sporen en verwijderen. Toch blijkt dat nogal lastig te zijn. Omdat deepfakes weinig worden onderzocht zal de verspreiding ervan nog wel even doorgaan. En om de video’s te maken hoef je echt geen professional te zijn. Een simpele app stelt zo’n beetje iedereen in staat om een deepfake video te maken. De UvA is een van de instituten die het voortouw neemt om er meer onderzoek naar te doen.

Ironisch genoeg blijkt het beste wapen tegen deepfakes het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI), zo lezen we in het persbericht. Zulke algoritmen herkennen namelijk gemanipuleerd beeld en geluid, terwijl het voor een mens onmogelijk zou zijn om echt van nep te onderscheiden. Lees hier meer over de resultaten van het onderzoek.

Tot slot delen we graag nog wat aanvullende informatie met je uit het onderzoek. Wees zelf altijd alert op deepfakes, voor je het weet kijk of verspreid je fake news. En dat kan, zeker in deze tijd, heel schadelijk zijn.

Irene Boskma

Irene is tekstschrijver en blogger. Naast schrijven vindt ze het leuk om hard te lopen en de wereld rond te reizen. Of dat nu korte of lange trips zijn, een verre reis of een bestemming in eigen land. Ze leest dan ook veel reisverhalen om inspiratie op te doen en schrijft graag haar eigen belevenissen op. Omdat ze vindt dat elke plek iets bijzonders heeft, reist ze voor Travelvalley overal naartoe. Ook in haar vrije tijd ontdekt ze graag de wereld en af en toe gaat ze een tijdje weg om als digital nomad vanaf de andere kant van de wereld te werken.

Verder lezen over Fake

Fake News: Was het publiek van Kamala Harris nep?

Kamala Harris komt aan op het vliegveld. Staat er een groot publiek op haar te wachten, of toch niet? In deze Fake News bespreken we het.

Online12.08.2024

Fake News: Was het publiek van Kamala Harris nep?

Grootste verspreiders van nepnieuws zijn oude vrouwtjes

Je zou denken dat misschien jongeren dit doen, omdat die wat meer beïnvloedbaar zijn, maar niets is minder waar. Het zijn de rijpere dames die verantwoordelijk zijn voor het verspreiden van al dat nepnieuws.

Social Media31.05.2024

Grootste verspreiders van nepnieuws zijn oude vrouwtjes

Europese verkiezingen: Pointer komt met een factcheck-marathon

Deze week is in Brussel de eerste Factcheck-marathon van de Lage Landen van start gegaan. Pointer (KRO-NCRV) gaat samen met 6 redacties 10 dagen lang beweringen van politici controleren. Naast partner AD doen dit keer 5 Belgische partijen mee: VRT, RTBF, Factcheck Vlaanderen, Knack en deCheckers.

Nieuws27.05.2024

Europese verkiezingen: Pointer komt met een factcheck-marathon

Vijfpunts snelcursus nepnieuws herkennen!

Internet en sociale media hebben het podium voor nepnieuws enorm vergroot. Doordat iedereen kan publiceren en daarmee in potentie een groot publiek bereiken kan, is nepnieuws niet eerder in onze geschiedenis zo wijdverspreid geweest.

Nieuws15.05.2024

Vijfpunts snelcursus nepnieuws herkennen!

Steeds meer mensen twijfelen aan de waarheid van online informatie

In 2023 heeft 67 procent van de bevolking van 12 jaar of ouder aangegeven op internet informatie gezien of gelezen te hebben die volgens hen niet waar was, of waarbij ze twijfelden aan de waarheid ervan.

Nieuws11.04.2024

Steeds meer mensen twijfelen aan de waarheid van online informatie

​Het verwijderen van nep-reviews: hoe doe je dat?

Een van de beste vormen van reclame die je als ondernemer kunt hebben, zijn tevreden klanten die zich positief uitlaten over jouw diensten. Met de komst van digitale platformen als Google en Trustpilot, wordt het steeds...

Online09.04.2024

​Het verwijderen van nep-reviews: hoe doe je dat?

UPDATE: Overname Twitter blijft voorlopig ‘on hold’ staan

Vorige week, zie het oorspronkelijke bericht hieronder, tweette Elon Musk al dat hij de overname van Twitter ‘on hold’ gezet had. De reden daarvoor was het onverwacht hoge aantal fake accounts waar het sociale netwer...

Social Media17.05.2022

UPDATE: Overname Twitter blijft voorlopig ‘on hold’ staan

Musk denkt dat meer dan 20% van de accounts fake is
Ruim tweederde van de mensen denkt nepnieuws te kunnen herkennen

Fakenews! Het was één van de favoriete woorden van voormalig president Donald Trump. In zijn ambtsperiode werden we dan ook regelmatig met de neus op de feiten gedrukt, en juist niet. Social media namen meer maatregele...

Social Media30.03.2022

Ruim tweederde van de mensen denkt nepnieuws te kunnen herkennen

Slechts 22% kan het echt