PICNIC09: Never waste a good crisis

[Marieke de Kort] – Zoals gezegd staat PICNIC dit jaar in het teken van de crisis en wordt er door middel van 3 sessies ingegaan op vragen als waarom is de ‘crisis’ ontstaan, wat kunnen we uit onze bestaande systemen leren om toe te passen in de toekomst en wordt er gezocht naar antwoorden op de vraag ‘What is money’?

De sessies worden geïntroduceerd door Anthony Citrano, hij is een cultureel analist, die de verkiezingen van Obama op de voet heeft gevolgd. Hij noemt zichzelf een observer en troublemaker. Dat belooft veel goeds! Citrano spreekt met ons over het Tinkerbell effect. Een veelgebruikte term van psychologen waarmee ze refereren naar het feit dat iets alleen waarde heeft wanneer wij waarde daaraan toekennen. Citrano citeert: ´Money only has value because we have fade in it’. Het bestaat alleen in onze gedachte. Helaas is onze waarde van geld en vooral het vertrouwen wat wij in geld hadden de afgelopen jaren flink de kop ingedrukt. Dus hoe nu verder? Wat is nog de waarde van geld voor ons en moeten we niet toe naar andere soort systemen.

Henk van Arkel spreekt vervolgens over nieuwe vormen van money transfer zoals al in Africa gebeurd met de handel in belminuten van mobiele telefoons. Voor meer informatie over innovaties op dit gebied check www.socialtrade.org. Erg boeiend om over deze onderwerpen te lezen.

Vervolgens laat Bernard Lietaer PICNIC nog even op zijn grondvesten trillen door ons te vertellen dat de crisis nog lang niet op zijn toppunt is. Zoals hij het zelf verwoordt: ‘The economic crisis will get worse, we are in the eye of the storm’. Iets wat gelukkig velen in de zaal ook al hadden verwacht. Hij vergelijkt de wereld de afgelopen jaren met een tekenfilmfiguur uit Road runner, weet je nog die wolf die altijd maar door rende en zich te laat realiseerde dat hij van de rots was afgerend en boven een klif hing. Zo heeft het bankwezen en de manier waarop wij met geld omgaan zich de afgelopen jaren gevormd. Lietaer houdt van metaforen en vergelijkingen en verteld ons dat de laatste wezens om de aard van water te begrijpen, vissen zijn. Een vis leeft namelijk in water en heeft geen benul van het feit dat hij zich daarin waant. De mens leeft in geld ‘so are humans about money’ vraagt Lietaer zich af?

De grote vraag is: ‘What are we doing about it’ en ‘Where do we go from here?’. Lietaer geeft aan, zoals het met vele dingen op deze wereld is, dat er een balans moet zijn. Hij vergelijkt dit met ying en yang. Waarbij yang staat voor hetgeen wat we vandaag de dag hebben: competitie, hierarchie en geld en ying de vertrouwensbasis is waar we naar toe moeten. Je kunt dit ook vergelijken met een meer patriarchate versus matriarchate maatschappij. En Lietaer verwerkt er zelfs masculinity en femininity in. Op zich niets nieuws maar met alle discussie t.a.v. wel of niet benadrukken van verschillen die overigens in beide sexen voor kunnen komen vond ik het wel grappig dat hij het benoemde (vak idioterie).

Als laatste noemt Lietaer nog de ‘complexity theory’, van Robert Ulaowicz. Hij heeft het over ‘Tradable Commerical Credits’ (TCC). Helaas weinig hierover on-line te vinden. Het betrof zoiets als dat men door middel van innovatieve financiele oplossingen aan kleine en middelgrote ondernemingen een werkloosheids explosie vermijdt.

Eventueel kun je hier nog een interview met Leather lezen en natuurlijk gaf deze inspirerende man ook nog wat literatuur suggesties:
– The future of money
– Mysterium geld
– Beyond Greed and Scarcity

De presentatie van Lietaer op PICNIC is via deze link te zien.

Tijdens het 3e deel van ‘never waste a good crisis’ gaan Christian Nold – The Bijlmer Bank Project en Oliver Dudok van Heel – The Lewes Pound Project in op alternatieve methoden om met geld om te gaan.

De Bijlmer Euro onderzoekt en inspireert multi-etnische vertrouwensgemeenschappen door nieuwe en aanvullende monetaire stelsels te introduceren. In het Bijlmer Euro project wordt geld voorzien van RFID tags, waarmee het geld van de lokale bewoners herkend kan worden door bijvoorbeeld winkeliers. Aangezien dit project nog ‘in progress’ is was het vooral veel ‘speculeren’ over de gewenste effecten maar desalniettemin een interessante theorie. Ik zal proberen kort wat dieper in te gaan op hoe een dergelijk systeem zou kunnen werken volgens de bedenker.

Als shopper in de Bijlmer kun je bij de kassa beslissen of je een normaal euro biljet terug wilt of een Bijlmer biljet. Wanneer men kiest voor een Bijlmer biljet wordt dit biljet voorzien van een RFID tag die voordat het in je portemonnee verdwijnt ook nog wordt gescand. Vervolgens kun je deze biljetten besteden in shops die aan hebben gegeven met Bijlmer euro’s te werken. Deze winkels kunnen een lichte korting aanbieden voor het gebruiken van een Bijlmer Euro. De lijst van deze winkels wordt bekend gemaakt op het lokale gebied via posters, lokale radio en TV- reclame. Via de RFID tags kan worden gelocaliseerd waar het geld is geweest.

De voordelen van dit systeem zijn de volgende:

– De wederzijdse economische hulp bevorderd lokale goederen en diensten
– Ontwikkeld lokale trots en identiteit onder etnische groeperingen
– Visualiseert het lokale economische en sociale netwerk

Tijdens het middagprogramma op PICNIC zijn de handen uit de mouwen gegaan om de Bijlmer Euro praktisch in elkaar te knutselen.

Er zijn effectieve en strategische antwoorden gezocht op:

1. Hoe kan RFID-technologie de Bijlmer Euro werkend krijgen?
2. Hoe dienen euro-biljetten gemerkt te worden om ze te kunnen volgen in gemeenschapswinkels.
3. Hoe kan de (technologie) van de Bijlmer Euro op een sociaal duurzame manier geïmplementeerd worden?
4. Hoe krijgen we gemeenschappen en lokale winkels mee in dit project?

Op zich klinkt het simpel maar ik vraag me wel af of je juist niet een geheel eigen economie creëert waarbij Bijlmer winkeliers op den duur geen concurrentie positie meer kunnen innemen en daardoor ook bepaalde producten niet kunnen verkopen. Hoop dat ze in de workshops antwoorden op bovenstaande vragen hebben kunnen ontwikkelen. Zoals ik heb begrepen gaat eind van dit jaar dit project van start; ben benieuwd.

The Lewes Pound Project

Het Bijlmer project is eigenlijk een afgeleide van dit project. In 2008 is men begonnen om in het plaatsje Lewes (Sussex) zelf geld te gaan printen. Het voordeel: geld blijft locaal en lekt niet uit naar de grote banken en multinationals. Verder versterkt het de gemeenschap en moedigt het mensen aan locaal te kopen in plaats van naar de grote stad te gaan. Dit laatste meer gericht op het ecologische voordeel.

Tijdens de entrepreneurship week in Maastricht vertelde Jean Claude Rodríguez-Ferrera over vergelijkbare initiatieven waarbij communities self supported worden gemaakt. Een voorbeeld hiervan is ACAF. Zij leiden projecten waarbij de community geld inlegt en wanneer iemand wat nodig heeft kan dit uit te pot worden geleend. Zo kunnen ouders een ziek kind bijvoorbeeld wel naar een arts brengen. De community bepaald ook samen welke projecten (leningen/investeringen) voorgaan. Daarnaast is een mooie organisatie die dit t.a.v. ondernemers doet de Ashoka organisatie, zij ondersteunen ‘social entrepreneurs’.

Spannend Inspirerende voorbeelden maar die zowel bij het publiek als bij mij vragen opwerpen over hun functioneren. Ach jah het zal waarschijnlijk het onbekende zijn en de les van PICNIC is nu juist dat de wereld toe is aan verandering.