Mijn collega Marnix Suilen kwam deze week met een interessante vraag. “Iedereen denkt te weten hoe het zit,” schreef hij, “maar waarom zouden ze gelijk hebben?” Als afgestudeerd journalist kan ik maar een antwoord geven: een goede verslaggever weet dat hij niet altijd gelijk heeft. Het is alleen moeilijk om dat toe te geven.
Een medestudent journalistiek stelde ooit de volgende vraag aan een sportjournalist: ,,Waarom schrijven we het ene weekeinde dat het volstrekte logisch is dat Ajax bovenaan staat, en het volgende dat PSV de natuurlijke nummer 1 is? Waarom richten we ons niet op de lange termijn?” Het antwoord kan ik me niet precies meer herinneren. Het zat in de richting van dat de lezer nú wil weten wat er aan de hand is.
Die raakt alleen wel eens in verwarring. Sla de kranten er maar op na. Eerst was de rol van het leger in Egypte uitgespeeld, nu zijn ze weer terug van weggeweest. Een Arabische Lente blijkt ineens een Arabische Winter te zijn. Lance Armstrong is al een jaren een vuile dopingzondaar, hoort de lezer nu terwijl daar tijdens zijn wielerjaren zelden een letter op papier van verscheen. En de verslaggevers presenteren het allemaal alsof het de normaalste zaak ter wereld is. Waarom denken ze de waarheid in pacht te hebben?
Antwoord: geen enkele – goede – journalist beweert dat. We scherpen continue onze visies aan, en we weten dat wat we nu schrijven morgen alweer verouderd is. Dat botst met het verhaal dat we willen vertellen, klopt, maar we kunnen er weinig aan doen. Mijn analyse van de Sony-persconferentie kon ik een dag later op de schroothoop gooien toen Microsoft zijn DRM en online beleid wijzigde. Wist ik dat het laatste ging gebeurde? Ik vermoedde het. Had ik bewijs? Nee. Ik was zelfs verrast dat het zo snel ging – en velen met mij.
Bewijs voor je verhaal vergaren is het lastigste van allemaal. Je kan niet aan op één bron, je moet meerdere hebben die je verhaal ondersteunen – anders gaat je verhaal niet door. Intussen hou je er rekening mee dat je bronnen een dubbele agenda bezitten, dus vraag je voor de balans ook de tegenpartij om een quote. De dopingzaak rond Lance Armstrong kwam pas aan het rollen toen er voldoende feiten en geloofwaardige getuigen waren om hem te kunnen beschuldigen. Daarvoor werd iedereen die er ook maar iets probeerde over te schrijven aangeklaagd wegens smaad.
Zelfs al heb je alle feiten, dan nog kan je het faliekant mis hebben. Wie had bijvoorbeeld vooraf gedacht dat een grafisch mindere machine, met een belachelijke naam en een discutabel besturingssysteem de PS3 en Xbox 360 weg zou blazen? Nu roepen we dat Nintendo goed marktonderzoek deed en hun marketing uitstekend was. (Alsof Sony en Microsoft dat niet deden). Toen verkondigden journalisten én gamers massaal dat de Wii keihard ging falen. Sommigen weigeren nog steeds te erkennen dat Nintendo deze generatie won.
Daarnaast ben je als journalist ook nog afhankelijk van je woorden. Artikelen moeten kort en duidelijk zijn; er is geen ruimte voor nuances of overbodige informatie. Geen lezer leest meer lange verhalen. Dus zijn verslaggevers continu aan het schaven, schaven, schaven zodat heel veel snippers aan info verloren gaan. Een invalshoek helpt het stuk nog makkelijker leesbaar te maken. Voordeel: lezers krijgen een goed beeld van wat er gebeurt. Nadeel: de kans bestaat dat hij – mogelijk – belangrijke informatie zal missen. We hebben alleen te weinig ruimte om alles te vertellen.
Soms laten we ons door de gebeurtenissen meeslepen. Websites kwamen met het bericht dat de Xbox One in 21 landen werd gelanceerd, en dat de Poolse game de Witcher 3 dankzij regiolocking niet in eigen land gespeeld kon worden. Uiteraard kwam er een hoop gelazer. Op de Wikipedia pagina van de Xbox 360 kunnen we echter lezen dat deze het eerste jaar in 26 landen (Eurozone zijn 15 landen) verscheen – een record. De PS3 en Wii verscheen in 2006 in drie landen. Kortom, een hoop gelazer om niets, maar niemand merkte dat op vanwege alle haat rond de machine. Een positief punt leverde het wel op: Microsoft besloot gelijk de regiolocking te verwijderen. Of het alleen goede journalistiek is…
Veel journalisten zijn zich pijnlijk bewust van bovenstaande problemen, we melden ze alleen niet aan het publiek. Deels omdat we vrezen dat we niet meer serieus worden genomen, deels uit trots en deels omdat we denken dat de dillema’s zo vanzelfsprekend zijn dat iedereen het weet. Fouten geven we toe – die zetten we de volgende dag gelijk recht – maar regelmatig zouden we onze lezer ook over onze handelswijze in moeten lichten. Eurogamer deed dat bijvoorbeeld na Doritogate. Het zou mooi zijn als iedereen dat af en toe deed.
