Dagdromen als de belangrijkste bron van creativiteit

Na ruim 5 seizoenen van House MD (met Hugh Laurie) keer op keer weer ontdekken dat de heldere momenten en oplossingen voor de meest complexe ziekten voorbij komen tijdens het dagdromen, kun je jezelf afvragen; wat is waarheid: structuur of het omarmen van gecontroleerde chaos en dagdromerij? Maar afdwalen wordt vaak gezien als de vijand van productiviteit en is dus niet toegestaan zonder ervoor te worden gestraft.

Kan het zijn dat een afdwalende geest goed is voor creativiteit en het oplossen van complexe problemen? Veel werkomgevingen en bijbehorend management is erop gericht te controleren en te commanderen, en als iemand dreigt af te dwalen, dan moeten we deze persoon zsm wat te doen geven. Regelmaat en structuur voeren toch vaak de boventoon binnen een organisatie en zelfs tijdens de lunch is er vaak ook weinig tijd om af te dwalen; 15 minuten eten en dan weer snel aan het werk.

Maar veel creatieve ideeën komen tot leven onder de douche, in de auto, in bed of tijdens een lange en saaie meeting. Er bestaat zelfs een waterdichte notepad, zodat goede ideeën onder de douche niet verloren kunnen gaan. In de Wired van Oktober 2009 stond een artikel die dit onderwerp nog wat verder uitdiepte.

Maar als dagdromen nu werkelijk slecht voor je zou zijn, waarom gebeurd het dan meerdere keren per dag? Recente studies tonen aan dat het verliezen van de concentratie schrikbarend vaak voorkomt. Wat nu als het een cruciaal onderdeel van het leven is als we complexe problemen willen oplossen, ideeën willen opdoen of een klant willen verder met het design van zijn website? Wetenschappers hebben het vermoeden dat dagdromen een grotere rol kan spelen in ons leven dan we tot op heden denken. En als ze gelijk hebben, dan zou het wel eens kunnen zijn dat we moeten nadenken over de manier hoe we nu werken – misschien zelfs middelen ontwikkelen die het gehele proces stimuleren.

Hersenscans hebben enkele aanwijzingen blootgelegd. Uit een onderzoek van 2007 door Michael Kane van de Universiteit van North Carolina blijkt dat onze gedachten zo’n 1/3 van de tijd afdwalen tijdens onze  dagelijkse taken. Het blijkt dat wanneer je geest ‘zweeft’, je temporale kwabben – die worden geassocieerd met de verwerking van lange termijn herinneringen – in activiteit toenemen. Dus als je ‘zweeft’, ben je eigenlijk belangrijke gegevens/ data aan het opslaan.

Dagdromen is niet alleen goed voor de verwerking van informatie. Over scans tonen aan dat een ‘zwevende’ geest ook gebruik maakt van de prefrontale cortex, het deel van onze hersenen dat betrokken is bij het oplossen van problemen. Het resultaat, zegt Jonathan Schooler, een professor in de psychologie aan UC Santa Barbara, is dat je geest waarschijnlijk zeer creatief werk verricht, de aanpak overweegt van de lange termijn taken – projecten die je al maanden probeert op te starten, de groei en volgende stappen van je carrière etc. Vaak zijn we bezig met de bewuste kant van onze problemen (in de kop) terwijl de basis van veel problemen zich in het onbewuste deel bevinden (de staart). Vandaar dat we nogal eens ‘aha’ momenten ervaren als we onze onbewuste kant naar boven weten te krijgen.

Als dit allemaal klopt, moeten we misschien wel gaan nadenken over de manier waarop we nu werken. Moderne productiviteit software is gemaakt om geestelijke drift in te perken. Denk maar aan de “Getting Things Done” methode. 
Hoe zit het met het ontwerpen van software die dagdromen optimaliseert? Stel je een applicatie voor die willekeurig ‘pings’ stuurt u om te zien of je geest zweeft – en als dit gebeurd, je kunt opnemen waarover je dagdroomt. Je ontdekt zo wat je echte prioriteiten zijn, op aangeven van je eigen hersenactiviteit”.

De meeste organisaties staan dit niet toe en worden we gecontroleerd en gecommandeert door deze corporate go-go-go-machine’s. Toch kan het internet hier een grote rol in spelen. Het real-time wegdromen bij de Tweets van personen die je volgt, de feeds van je vrienden op Facebook, het bekijken van de nutteloze YouTube video’s, online games. Allemaal mogelijkheden om niet al te bewust je hersenen los te koppelen van de corporate go-go-go-machine.

*Bovenstaande is mede tot stand gekomen nav van het artikel “Why Idling Mind Is Mother of Invention” in de Wired van oktober.

Bron illustration: David Drummond; plane: Shutterstock; brain illustration: IStockphoto