Hoe spreek je iemand aan op zijn gedrag in tijden van deze pandemie?

Mondkapje in mijn jaszak gepropt, naar buiten, om vervolgens een mondkapjesloze rij-instructeur in de lesauto aan te treffen. “Moet ik geen mondkapje dragen?” vroeg ik enigszins verbaasd, wetende dat ik erg dichtbij deze man zou gaan zitten. “Nee hoor, het is niet verplicht”, zei hij. Maar, daar voegde hij wel aan toe: “Als jij het wil, geen probleem, hoor. Dan doe ik ook een mondkapje op.” Een heel normaal gesprek, “even goede vrienden” en we konden weer verder met onze dag. Het blijkt echter lang niet altijd een heel toegankelijk onderwerp, dat mondkapje. Of, uberhaupt de maatregelen tegen de verspreiding van het virus.

Mondkapjes dragen

In Nederland zijn we wat betreft mondkapjes erg mild. Stap je het openbaar vervoer in, dan heb je hem nodig, maar anders eigenlijk zelden. Wat je daarvan vindt, dat is natuurlijk geheel aan jou. Wat we wel zien is dat in andere landen veel meer verplichtingen zijn. Wat als onze overheid ook fanatieker aanraadt mondkapjes op straat te dragen? Of wat als je nu iemand in de trein tegenkomt die geen mondkapje draagt?

De experts aan het woord

FastCompany sprak met de experts Rodolfo Mendoza-Denton en Laurie Weingart. Ze zijn gespecialiseerd in groepsinteractie en conflicten. Ga je bijvoorbeeld bij vrienden en familie langs in deze nieuwe situatie, dan is het volgens de experts helemaal geen gek idee om van tevoren uit te spreken waar jij je prettig bij voelt. Je kunt dat beter van tevoren doen, want als je eenmaal op een feestje binnenkomt dan is het moeilijk om het gedrag te doorbreken. Het hoeft ook geen gesprek te zijn waarin jij zegt wat je wil en that’s it: het is vooral belangrijk om er met anderen over te praten. Wat wil iedereen, kan iedereen zich vinden in x of y en zo niet: is het een optie als bepaalde mensen voor deze keer dan even afhaken?

Het zijn geen gemakkelijke gesprekken, zeker niet als er ook nog mondkapjes in de mix komen. Immers raken die een spanningsveld tussen “Kan ik vertrouwen op jouw beslissingen?” en “Denk je wel aan de veiligheid van anderen?” Dat maakt het gesprek ongemakkelijk. Het wordt al snel belerend of vijandelijk. Kies daarin dus het meest geschikte moment, waarop die persoon comfortabel is en de kans klein is dat hij of zij in de verdediging schiet, zo menen de experts.

Houd het neutraal

Sowieso is het in elke conversatie over hoe iemand omgaat met de maatregelen en veiligheidsvoorschriften aan te raden om de toon neutraal te houden. Maak het gesprek niet te intens, raadt Weingart aan. “Deel je zorgen, maar zorg dat dingen niet escaleren.” Bovendien schijnen mensen vaak een andere reactie van mensen te verwachten dan ze in werkelijkheid krijgen. Ga dus een moeilijk gesprek met je vrienden aan, als dat belangrijk voor je is. Zeker met je vrienden, want dat zijn over het algemeen mensen waar je waarschijnlijk wel een goed gesprek mee kunt aanknopen.

Hetzelfde geldt voor gesprekken met collega’s. Hoewel het er de laatste dagen iets minder goed uit begint te zien qua pandemiecijfers en -voorspellingen, zijn veel bedrijven van plan om vanaf begin september weer meer mensen op kantoor toe te laten. Als je met je collega’s praat over het naleven van de maatregelen, probeer dat dan met een vrolijke inslag te doen. Voel je je er prettiger bij als een collega zijn handen wast, spreek hem dan niet aan op ‘verkeerd’ gedrag. Vertel een positief verhaal over wat jij doet om het virus geen kans te geven.

Veiligheidsmaatregelen

Zelfs zo’n verhaal kan in deze onzekere tijden al inspireren om volgende keer wel die handen 20 tot 30 seconden in te zepen. Vind je dit allemaal moeilijk, omdat er bijvoorbeeld vanuit het management onvoldoende aan voorlichting en veiligheidsmaatregelen is gedaan, praat dan eens met je baas of een vertrouwenpersoon over de situatie. Als er immers op kantoor vanuit hogerhand bepaald gedrag wordt aangeraden, dan is het makkelijk om daaraan te refereren wanneer je het gesprek met iemand aangaat.

Vrienden en collega’s zijn over het algemeen mensen waar je vaker mee praat. Bij een vreemde is zo’n gesprek lastiger. Hoe leg je uit dat iemand toch echt een mondkapje in de trein moet dragen? Je merkt het al aan stiltecoupés en hoe vaak mensen hier toch wat ongemakkelijke gesprekken met elkaar aangaan als iemand toch besluit een telefoongesprek te voeren in die coupé.

Misschien moet je iemand er niet op aanspreken. Kun je in een andere coupé gaan zitten? Is het mogelijk om de volgende bus te pakken? Hoewel we in Nederland een wat directer volk zijn, of juist omdat we zo direct zijn, is de kans dat je opmerking aan dovemans oren is besteed of je mogelijk zelfs in de problemen brengt aanwezig. Wil je er toch wat van zeggen, doe het kalm en blijf kalm.

Bescherm jouw gezondheid

De experts geven tot slot nog een goed advies in deze situaties: “Het is jouw belangrijkste taak om te zorgen dat je eigen gezondheid is beschermd. Als anderen ervoor kiezen tegen de regels in te gaan, dan hoef je niet per se de aangewezen persoon te zijn om er iets van te zeggen of iets aan te doen. Zeker als zo’n situatie zich voordoet en iemand houdt zich niet aan de regels, dan is het vaak al te laat om hier een goed gesprek over te hebben. Het is niet jouw verantwoordelijkheid”, aldus de experts. Hun redenering is eigenlijk net als in het vliegtuig. Je moet altijd eerst zorgen dat je zelf je mondmasker draagt, voor je anderen gaat helpen.

En tot slot nog een beetje advies van ons: de pandemie brengt allerlei nieuwe situaties met zich mee waar iedereen aan moet wennen. Steeds opnieuw, want de situatie blijft veranderen. Soms is iemand zich echt niet bewust van het al dan niet dragen van het mondkapje. We moeten allemaal leren omgaan met de ‘nieuwe standaard’. Blijf er open gesprekken over voeren, als je dat wil. Of lees er hier en daar een artikel over, dat in dit geval echt niet zo belerend over wil komen, maar je vooral tips wil geven als je het ook een lastige situatie vindt. Zeker als we straks echt overal aan de mondkapjes gaan: het is een nieuwe situatie en daar horen groeipijnen bij.

Fotocredit: sumanley