​Onwetende gebruikers geven zich onbedoeld online bloot

Het is een oud IT-gezegde: “het probleem bevindt zich tussen het toetsenbord en de stoel.” Enerzijds denigrerend vanuit IT naar de gebruiker. Anderzijds vaak helaas maar al te waar. Open WiFi, p2p-gedeelde mappen, sociale netwerken en meer zijn onbedoeld gevaren ‘dankzij’ gebruikers.

Het recent uitlekken van naaktfoto’s van Hollywood beroemdheden leek eerst een hack op hun Apple iCloud-accounts. Later bleek dat het om een operatie ging waarbij zwakke wachtwoorden zijn gekraakt of geraden en waarbij antwoorden voor de security-resetvragen zijn geGoogled. Op de koop toe kregen de celebs de nodige reacties te verduren ten aanzien van hun privacyschending. “Ze hadden maar betere wachtwoorden moeten gebruiken,” of “ze hadden überhaupt geen naaktfoto’s van zichzelf moeten maken.“

Iedereen is ‘schuldig’

Dergelijke vingerwijzende reacties zijn niet alleen incorrect omdat ze het slachtoffer (een deel van) de schuld geven. Ze zijn ook misplaatst omdat élke gebruiker debet is aan zwakke beveiliging. Uiteenlopend van praktisch bruikbare, maar zwakke te-menselijke wachtwoorden en gemakkelijk gebruik van open WiFi-netwerken, tot mappen die onbedoeld worden gedeeld via p2p-netwerken of andere onbekende protocollen, of het zelf verspreiden van veel persoonlijke informatie via social networks.

Dat laatste lijkt de oorzaak te zijn van de ‘iCloud-hack’ waarbij die dienst dus niet zelf is gehackt, aldus de conclusie van Apple. In wezen hoeven hackers zulke systemen (ook) niet te kraken, hoewel dat natuurlijk kan helpen, hun slachtoffers laten online genoeg hints achter om accountkaping, foto-diefstal, ruilhandel van gegevens en nog meer ellende mogelijk te maken. Ditmaal waren de slachtoffers celebs als Jennifer Lawrence, Rihanna en Kate Upton, maar de goudmijn aan te grabbel liggende (inlog)gegevens blijft niet beperkt tot zulke sterren.

Online onwetendheid

Slechts een klein deel van de internetgebruikers is op de hoogte van de risico’s door actief gebruik van sociale media. Uit ons
onderzoek in samenwerking met B2B International blijkt dat het merendeel (78 procent) van de respondenten meent dat zij niet interessant zijn voor hackers of denkt daar zelfs niet eens over na.

Eén op de tien gebruikers bespreekt privézaken online met mensen die ze niet kennen. Bovendien deelt 15 procent van de ondervraagden informatie op sociale netwerken die ze in ‘de echte wereld’ niet zouden onthullen. Een bescheiden 18 procent is van mening dat zij op social media meer persoonlijke informatie prijsgeven dan dat ze eigenlijk zouden moeten doen. Slechts 7 procent van de ondervraagde gebruikers schaart de inloggegevens voor sociale netwerken in de lijst van informatie waarvan ze het meeste vrezen voor verlies.

Het hardnekkige gevaar van open WiFi

Verder logt een schijnbaar klein deel (12 procent) van de ondervraagden in op social media via publieke WiFi-netwerken. Klein, maar kwetsbaar. Want het is al jaren bekend dat open WiFi-verbindingen zijn
af te tappen. Met gemak, ook voor non-techneuten. Daarnaast is het mogelijk – en niet eens echt moeilijk – om een nep-WiFi-netwerk aan te leggen: één die zich voordoet als officieel draadloos toegangspunt van een café, koffiebar of restaurant en die dan al het internetverkeer van gebruikers kan onderscheppen.

En het is niet alleen via open WiFi-netwerken dat gebruikers hun gevoelige gegevens prijs geven. Ook via hun eigen WiFi-verbinding thuis of op werk, via hun eigen netwerkopslagapparaat (met bijvoorbeeld
openstaande FTP-ingang), via hun eigen internetverbinding, en via – al dan niet hun eigen – p2p-software. Gedeelde mappen bevatten vaak meer gevoelige gegevens dan gebruikers beseffen. Zo zijn via p2p-netwerken gescande paspoorten, belastingaangiftes, financiële administraties en meer fraudegevoelige informatie relatief eenvoudig buit te maken.

Neem voorzorgsmaatregelen

Het is dan ook cruciaal om voorzorgsmaatregelen te nemen, hier enkele tips:

– Gebruik complexe, krachtige wachtwoorden voor online accounts.
– Schakel ‘auto-aanvullen’ uit voor dergelijke invulvelden, vooral op mobiele apparaten.
– Beperk de hoeveelheid informatie die je deelt op sociale netwerken.
– Deel je online vrienden op in groepen van betrouwbaarheid.
– Wees waakzaam bij downloads en links naar schijnbaar opzienbarende zaken.
– Controleer de echtheid van een inlogpagina vóórdat je ook maar iets intikt.
– Gebruik beveiligde verbindingen en gebruik vooral niet blind elk open WiFi-hotspot.

Tot slot: zet een ontgrendelingscode op je mobiele apparaat en gebruik een betrouwbaar securitypakket of wachtwoordkluis om zo niet ten prooi te vallen aan cybercriminelen.

Deze blogpost is geschreven door Martijn van Lom, General Manager Benelux and Nordic, Kaspersky Lab.