Frans van der Reep
Frans van der Reep is een visionary practitioner, inspirational counceler, media futurist en "triple thinker". Hij is verbonden aan Hogeschool Inholland (lector) & KPN (senior strategist).
Life happens to you while you are busy making other plans, J. Lennon
Hoe komen succesvolle innovaties in de internettijd tot stand? Toeval, geluk, reputatie en timing blijven een rol spelen, maar social media en 24*7 wereldwijd verbonden maken het spel wel anders dan vroeger.
Van vroeger kunnen we wel leren. De introductie van de verftube rond 1850 leidde tot impressionisme in de schilderkunst. De verftube is een uitvinding die pakweg rond 1850 gedateerd moet worden volgens een bord achter de kerk in Crecy la Chapelle, Frankrijk. Door de verftube konden schilders ook olieverf schilderijen gaan maken in het veld. Dat deden ze dan ook volop en zo ontstonden in die streek de zogenaamde School van Barbizon en later de impressionisten. Dit gebeurde natuurlijk niet alleen door de verftube maar door de verftube in combinatie met landschappelijke schoonheid en het bijzondere licht in die vallei.
Een toevallige, gelukkige, combinatie van factoren dus en vooral achteraf begrijpelijk. Zoals vaak volgde het geld de cultuur. En achter de cultuur en het geld aan kwamen de spoorwegen om gegoede burgers van hun huizen rond de streek Crecy-Barbizon comfortabel op en neer naar Parijs te brengen. En achter de spoorwegen aan de gewone man en de industrie. De verftube was dus een echte accelerator van een culturele en maatschappelijke beweging.
Dit voorbeeld illustreert goed hoe we ons het ontstaan van veranderingen, nieuwe ontwikkelingen en nieuwe oplossingen ook in deze internet tijd moeten voorstellen. Waar het technische, culturele en economische domein bij elkaar komen in de tijd en elkaar via een gelukkige samenloop van timing versterken, ontstaat een werkelijke golf van verandering. Kijk maar naar enkele ingrediënten rond de verftube. In de eerste plaats, ook nieuwe en later succesvol gebleken ontwikkelingen beginnen klein en van onderop. Welk van de nieuwe ontwikkelingen blijvertjes zijn en welke niet, is niet te voorzien. Waarom wordt die ene uitvinding een doorslaand succes en die andere die ook zo leuk leek, niet? Waarom breekt die ene acteur of pianist door en die andere, vaak met zo veel meer talent, niet? Dat is een kwestie van een samenloop van verschillende omstandigheden vanuit verschillende domeinen die pas achteraf begrijpelijk zijn. Alle ‘wissels’ moeten goed staan om succes te hebben.
Heel vaak doet zelfs de eindgebruiker de uitvinding omdat die een concreet bestaand probleem in de praktijk gemakkelijker en creatiever kan oplossen met de nieuwe technologie. Een voorbeeld? Volgens mij had geen enkele maker van mobieltjes van te voren bedacht dat je met de camera, of nu met ‘location based’, even kon vastleggen waar je geparkeerd stond in die vreemde stad of dat je direct het bewijs kon vastleggen dat die parkeerbon echt onterecht was of dat het tot een hele nieuwe vorm van nieuwsvergaring zou leiden, “civil journalism”. Net als met de verftube ontstaan vaak in het gebruik de nieuwe toepassingen: de eindgebruiker bepaalt de innovatie.
Soms is bijvoorbeeld het simpele gegeven dat ‘iets nieuws’ een pakkende naam heeft (of een column een leuke titel!) deel van de sleutel van het succes. Het woord Bokito-proof bijvoorbeeld, dat het eerst leek te halen, heeft het toch niet gehaald en ben je waarschijnlijk bijna vergeten. Hoe de ontwikkeling rond ‘het nieuwe werken’ verder gaat moet worden afgewacht. Crowdsourcing gaat het ‘halen’ ook al omdat dit woord als beschrijving waar het over gaat zo duidelijk is. In 2005 sprak ik over de moneyskype maar jij en ik begrijpen direct dat crowdfunding als woord een veel betere aanduiding is voor waar het over gaat en dat is belangrijk voor succes.
Nieuwe ontwikkelingen zijn daarmee vaak ook niet ‘planbaar’ vanaf de tekentafel of bestuurbaar met het managementdashboard of gestuurd door business cases en spreadsheets. Het zijn geen lineaire processen. Innovatie lukt pas dan als in verschillende domeinen de goede combinatie van ondernemerschap, wetenschap en cultuur bestaat. In die zin is succesvolle innovatie per definitie open innovatie.
Slagen van innovatie is als het tegenkomen van het mooiste meisje. Veel innovatie sneuvelt doordat, achteraf bekeken, het window toch niet helemaal openstond; je moet in je leven niet alleen het mooiste meisje tegenkomen, maar ook op het goede moment in de goede setting. Veel innovatiesucces berust dus op toeval. Als er een window of opportunity is voor dit toeval, we waren er aan toe, worden nieuwe dingen vrijwel altijd op meer plekken tegelijkertijd door verscheidene mensen ‘uitgevonden’. Wat dat betreft is innovatiesucces vaak meer geluk dan wijsheid. Net een beetje als de jackpot in de staatsloterij, je weet zeker dat iemand hem wint, maar of jij dat bent? Het lijkt wel een beetje een ‘quantumredenering’.
Wat hebben ondernemers aan dit inzicht in de kansen op succes van een innovatie? Als een vinding een klein succes laat zien is de kans dat het een groot succes wordt drastisch groter. Dat is een commerciële en operationele wijsheid die vooral venture capitalists goed kennen. Die hebben daarom een grote voorkeur voor het investeren in kleine, goed opschaalbare bedrijven met een divers en talentvol team en een inmiddels bewezen operationeel en commercieel track record.
Vanuit de ‘verftube’ als geslaagde innovatie een verstandige redenering. Kennelijk staan veel wissels goed en is er een window qua timing, inhoud een koppeling van verschillende domeinen. Anders zou het kleine bedrijf ook geen succes hebben gehad. Omdat de houdbaarheid van een idee en succes in de tijd gezien steeds korter wordt is opschaalbaarheid in termen van kapitaal, wereldwijde aanwezigheid sales en productie etc van het allergrootse belang. Veel startup’s falen in dat laatste wat ruimte geeft aan de fast follower innovatiestrategie van veel grote corporates. Dit “luie” gedrag van de corporates is dus goed verklaarbaar en wellicht zelfs vanuit het vergroten van verdienvermogen van deze ondernemingen erg verstandig.
Wat is de rol van social media bij innovatie? Ik denk dat social media de kans op zo’n toeval en een window of opportunity vergroten. Om met de woorden van Bas van de Haterd te spreken: social media vergroten serendipiteit. Zo gaf hij als voorbeeld dat twee druk bezette personen al maanden moeite deden om een afspraak te regelen en er via twitter achter kwamen dat ze in dezelfde trein zaten. Social media creëren hyperconnectiviteit en daarmee een grotere kans dat alle wissels op het rangeerterrein van cultuur, techniek en economie goed staan. Ze helpen ons over de eigen muurtjes heen te kijken. Social media zorgen ervoor dat de puzzel stukjes, nodig voor succes, elkaar vaker en gemakkelijker vinden.
Daarmee blijft de beleidsvraag natuurlijk wel wat de verftubes van dit moment zijn en wat je beleidsmatig kan doen om daar achter te komen. Dat lijkt me voer voor … tja, als ik dat zou weten…
Verder lezen over Twitter
Social Media17.04.2024
Nieuwe X-gebruikers moeten straks betalen voor ze mogen posten
Social Media12.04.2024
Je kunt op X niet meer verbergen dat je voor de dienst betaalt
Social Media01.04.2024
X wil Not Safe For Work-communities toestaan
Technology25.03.2024
Neuralink gaat full circle voor Musk: man tweet met gedachten
Social Media16.03.2024
Deze week viral: Max Verstapp’une en Doctor Who
Social Media13.03.2024
X wil het plekje van YouTube innemen met lange video’s op tv
Social Media14.02.2024
Valentijnsdag 2024: de leukste nieuwtjes, tweets en inhakers
Ook voor Valentijnhaters
Social Media08.02.2024