Google waarschuwt: watermerk is niet veilig meer

Er is niet veel wat je in de praktijk vooraf kunt doen tegen ongewild gebruik van jouw afbeeldingen door anderen online. Een van de weinige oplossingen is een watermerk in je afbeeldingen te verwerken, alvorens ze op internet te zetten. Maar let op: dit is nu ook niet meer ’waterdicht’ …

Exit watermerk

Google heeft namelijk een middel gevonden om watermerken op digitale afbeeldingen te verwijderen. Hoe werkt het? Google heeft software ontwikkeld, een algoritme, dat groepen afbeeldingen bestudeert die hetzelfde watermerk hebben. Als de software het watermerk herkent, dan kan hij dat ’losweken’ van de afbeeldingen – zo worden de afbeeldingen opgeschoond. De copyrightjungle die het internet al is, groeit zo nog dichter. Naar eigen zeggen heeft Google dit programma juist ontwikkeld om aan te geven dat de watermerken die we op onze afbeeldingen plaatsen te eenvoudig zijn te omzeilen.

Auteursrecht

Echter, hoe zit het nou juridisch? Wat is de juridische betekenis van een watermerk? Ook al zit er in theorie auteursrecht op je werk, veel mensen weten niet hoe dit werkt of trekken zich er niets van aan.Sommige mensen denken nog steeds dat als je een copyrightteken – © – en/of je naam op de afbeelding zet het daarmee beschermd is. Het klopt dat de afbeelding – meestal – beschermd is, maar dat was hij daarvoor ook – meestal – al.

Waarom schrijf ik ‘meestal’? Welnu, om een afbeelding auteursrechtelijk beschermd te laten zijn, moet hij ‘oorspronkelijk’ of origineel zijn – een creatief werk waarin ‘de stempel van de maker’ te herkennen is, zoals de wet zegt. De grens daarvoor is niet altijd even duidelijk, maar ga er maar vanuit dat de meeste afbeeldingen auteursrechtelijk beschermd zijn. Sommige discussies over of een werk beschermd is, worden tot in de rechtszaal gevoerd. Maar als een werk auteursrechtelijk beschermd is, dan is het dat al bij het ontstaan ervan. Je hoeft nergens copyright (de Engelse term voor auteursrecht) aan te vragen – sterker nog, dat kan niet eens.

Auteursrecht heb je dus simpelweg zodra je een ‘creatief’ (‘oorspronkelijk’) werk maakt en dat recht verdwijnt niet als je dit werk zonder watermerk of naam online plaatst. De conclusie is dat een watermerk juridisch geen enkele betekenis heeft! In de praktijk is het overigens toch wel slim om te doen, omdat het een enigszins ‘afschrikkend’ effect heeft op mensen die even snel een plaatje willen pikken.

Eigen risico

Aan de mensen die afbeeldingen van internet plukken en vervolgens ergens anders plaatsen: weet dat het niets uitmaakt of er een copyrightteken, naam, watermerk of iets anders over of bij de afbeelding is geplaatst. Als het werk auteursrechtelijk beschermd is, neem je hoe dan ook een risico. De maker van het werk kan en mag dan achter je aan gaan. (Wat overigens niet betekent dat je dan maar belachelijke claims van duizenden euro’s moet gaan betalen – iets waar wij in onze praktijk veel mee te maken krijgen.)

En, ja, ook als je niet wist dat er auteursrecht op het werk rust, maak je nog steeds inbreuk. Het is eigenlijk vrij simpel: als je niets over de maker van een afbeelding kunt vinden, maar vermoedt dat het voldoet aan de vereisten van auteursrecht, dan kun je maar beter iets anders gebruiken. Of leuker nog: maak het zelf! Met of zonder watermerk.

Oplossing

Ik schreef dat een watermerk juridisch geen betekenis heeft, maar dat het praktisch gezien toch handig is, omdat het sommigen weerhoudt van kopiëren. Maar met het door Google bedachte algoritme kan iedereen toch binnenkort watermerken verwijderen?! Dat is op te lossen, meldt Google zelf, hoewel het wel wat extra werk geeft. Zorg dat je watermerk steeds nét anders is, zodat het algoritme het watermerk niet meer goed kan vinden. Het is dan wel zaak dat de vorm of afmeting van het watermerk zelf veranderd wordt; simpelweg de kleur of transparantie veranderen of het watermerk op een andere plek plaatsen is niet genoeg. Op deze manier kun je dan toch nog je afbeelding online wat extra bescherming meegeven.

Deze blogpost is geschreven door Yvonne Vetjens, juridisch medewerker bij Dohmen advocaten, zzp’er in de culturele sector.