Kan een computer bepalen of een boek literair is?

Zijn de boeken van Harry Potter literatuur? En 50 tinten grijs? En hoe zit het met Baldacci, Grisham en King? Zijn thrillers per definitie geen literatuur of zit dat genuanceerder? En zou software kunnen helpen definiëren of een boek lectuur of literatuur is? Wetenschappers van de UvA en van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis gaan onderzoeken of hier antwoorden op te geven zijn. 

Toen ik mondeling examen Engels deed, had ik een boek op mijn literatuurlijst staan van een schrijfster die in de ogen van de docent alleen maar lectuur schreef. Ik kreeg wel de kans om uit te leggen waarom ik toch vond dat zij op mijn lijst van gelezen literatuurboeken thuishoorde en kon dat (gelukkig) in zijn ogen prima onderbouwen. Ik denk dat het lastig is om een eenduidige definitie van literatuur te geven en heb bij het invullen van de enquête van Het Nationale Lezersonderzoek dan ook gemerkt dat ik wel een duidelijk idee heb of de door mij gelezen boeken al dan niet literatuur zijn, maar was me ook bewust dat dit voor iedereen weer anders kan zijn.

Daarom is het onderzoek door de Universiteit van Amsterdam en het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis begonnen met een Nationaal Lezersonderzoek. Idereen die minimaal één boek gelezen heeft in de afgelopen jaren, kan meedoen. Van 400 boeken die de laatste jaren het meest uitgeleend of verkocht zijn geweest in de periode 2010-2012 wordt gevraagd naar je mening en of je het literair vond. Inmiddels hebben ruim 13000 mensen meegedaan. De enquête kan nog tot het eind van de zomer ingevuld worden. Ook meedoen? Ga naar www.hetnationalelezersonderzoek.nl en vul de enquête in.

Wanneer er voldoende data zijn verzameld, wordt er gekeken naar eventuele verbanden tussen oordelen van mensen over de gelezen boeken en de eventuele literaire waarde die er wordt toegekend. En dan is het natuurlijk interessant om te onderzoeken of er objectieve waarden zijn waaraan je kunt aflezen of een boek literair is of niet. En of software in staat kan zijn om met de bepalende factoren te kunnen aangeven of een boek literair mag heten. En dan gaat er vooral gekeken worden naar het gebruik van “moeilijke woorden”, van bepaalde stilistische patronen en naar gebruik van zinsstructuren, zinscomplexiteit en tekstuele kenmerken zoals rijm en het gebruik van metaforen. In november dit jaar worden de eerste onderzoeksresultaten verwacht.