Maakt technologie ons leven rijker?

Wie zo nu en dan graag eens met een kritische blik filosofeert over technologische innovaties en de impact op ons leven, is hoogstwaarschijnlijk bekend met het werk van de extraverte Jaron Lanier. Deze “Renaissance Man” van de 21ste eeuw is niet alleen computer wetenschapper, maar schrijft naast muziek ook boeken. Zijn bekendste werk is het hoog aangeschreven “You are not a gadget’, over de herdefinitie van ons leven door het internet en de software die we gebruiken.

De zaal moest even door de zure appel bijten, want wie Lanier op het podium zet van SXSW kan verwachten dat de Amerikaan een opvallend instrument gaat bespelen. Het vreemdsoortige orgel maakte niet bepaald het oogstrelende geluid waar de zaal op zat te wachten.

In gesprek met Nicolas Thompson, redacteur van The New Yorker, was het opletten geblazen. Lanier heeft de neiging om aan het einde van zijn betoog te starten en terug te werken naar de vraag. Dat werkt bij een film als “Memento” wellicht, maar live op een podium zorgde het er soms voor dat Lanier zijn verhaal toch moest onderbreken en opnieuw moest beginnen.

De wetenschappen trapte toch af met een recent onderwerp: de huidige rumoer rondom de SOPA-wet. Volgens Lanier was het voorstel natuurlijk waanzin en het was goed dat er tegen geprotesteerd werd. Maar de protesten maakte ons volgens Lanier ook blind voor het echte probleem: we zijn als maatschappij bang geworden dat creatie en informatievergaring een publieke vrijheid wordt. “Some people in our society – in important seats – are scared that one day, entertainment doesn’t come from the big studios in Hollywood“, aldus Lanier, “Well, wake up, it’s already happening.“

De afgelopen dagen op SXSW was er veel van doen rondom de kracht van data en de enorme technologische vooruitgang die er op sommige vlakken wordt bereikt. Thompson gaf voorbeelden als Google’s automatisch rijdende auto’s of de kracht van 3D printers.

Lanier veered op en schakelde over near de luis in de peels die him graag is. Er zit volgens Lanier ten opvallende disconnect tussen de eis om the innoveren en de eis van de maatschappij. “Take the self driving car for example: it’s an amazing innovation, but it will leave hundred of thousands, even millions of people unemployed“. Lanier verwees natuurlijk naar functies in het (openbaar) vervoerswezen en transport/logistiek.

Hetzelfde geldt volgens Lanier voor de 3D printer, die volgens de Amerikaan ontelbare productieprocessen de das zal om doen en uiteindelijk er voor zal zorgen dat mensen hun baan verliezen. Hij erkent de innovaties voor hun pracht, maar verafschuwt ze vanwege het feit dat ze een essentieel onderdeel van onze maatschappij zullen vernietigen. Met een mooie oneliner maakte Lanier duidelijk dat een soortgelijke disconnect niet nieuw is: “When you free slaves, they’re basically out of a job.“

De Amerikaan verloor zichzelf vervolgens al filosoferend in zijn eigen betoog, waarbij Thompson zijn best deed, maar het niet voor elkaart kreeg om Lanier op de rit te krijgen. Uiteindelijk kwam hij terug bij zijn paradepaardje: de huidige opzet van het internet. “The internet is basicaly a big pile of copied junk. We started giving away data and lost track who owned it, what is basically it’s prime value”. En daar staan we nu, aldus Lanier, midden in een bouwput die we Web3.0 hebben gedoopt en waarbij we tegen beter weten in allerhande extra data toe te voegen aan de data om daarmee te voorkomen dat het ooit nog eens gebeurt. Tevergeefs uiteraard, aldus Lanier.

Lamier speelde nog een riedeltje op een (iets prettiger) instrument en beantwoorde de vragen, zoals het hoort, met een vraag. Je hoeft het absoluut niet eens te zijn met de excentrieke Amerikaan, maar zo nu en dan is het wel goed om even het tegengeluid aan te horen.

Zeker in Austin dezer dagen.