Martijn Steinpatz
Martijn Steinpatz schrijft al jaren over games en speelt ze nog veel langer. Wil meer dan alleen standaard artikelen schrijven.
De diversiteitsdiscussie gaat voorlopig niet weg. Helaas draait het meer om ‘we willen meer minderheden en vrouwen’ dan ‘hoe krijgen meer minderheden en vrouwen’. Hoe gaan andere takken van de entertainment business om met dit vraagstuk? Vandaag een uitstapje in de comics industrie.
Het internet was in rep en roer. Marvel Comics kwam deze week met twee schokkende aankondigingen. Deze herfst zal de Noorse god Thor een vrouw en de zwarte Sam Wilson (beter bekend als Black Falcon) de nieuwe Captain America worden. Met de laatste lijken de fans nog te kunnen leven, maar de eerste pruimen de meesten absoluut niet.
Veel progressieven vragen zich soms af waarom comicfans altijd een hartverzakking krijgen als er iets aan hun favoriete personages wordt veranderd. Wat is het probleem dat Johnny Storm zwart, Thor een vrouw of Bane blank wordt? Mag een schrijver niet zijn eigen interpretatie geven? Miles ‘Spider-man’ Morales en Ultimate Nick Fury waren toch een succes? Waarom altijd die uitbarstingen?
Hierom. Loki en Thor hebben een zus. Ze heet Angela. Wacht even, hoor ik jullie kenners vragen, had Spawn geen karakter met dezelfde naam? Dat klopt, het is hetzelfde personage. Marvel sloot een deal met haar bedenker en gebruikt haar nu als de bastaard-dochter van Odin. Oh, en dat negen werelden gedoe van de Vikingen? Dat zijn er in werkelijk tien. Want Angela komt uit de hemelwereld.
De gemiddelde cape comic karakter verandert regelmatig van eigenaar. Dat gaat in sommige gevallen (zoals Peter David, Greg Rucka of Greg Yost) van een leien dakje. Vaker krijgt de artiest het op zijn heupen en besluit tot een radicaal nieuwe interpretatie van de personages (Jeff Loeb en Scott Snyder bijvoorbeeld) en dan houden de “neckbeards” hun (toch al zwakke) hart vast.
Een paar voorbeelden: Wolverine stamt af van een wolvenras en is de echte oprichter van de X-men. De Joker stroopte zijn eigen gezicht af en hechte die weer met riemen aan zijn schedel. Ms. Marvel werd verkracht door haar zoon uit de toekomst, waarvan ze vervolgens van beviel. De sullige Dr. Light bleek ooit een oersterke serieverkrachter, waarna zijn geheugen en krachten werden gewist.
Geen wonder dat de hardcore stripfanaat gaat flippen zodra er aan zijn favoriete karakter wordt gesleuteld. Vooral omdat de uitleg altijd blijft steken in lege slogans. ‘Baanbrekend’, ‘radicaal’, ‘het DC/Marvel Universum wordt nooit meer hetzelfde’ voor de fan betekent het niet meer dan ‘we hebben al een week het vakje “shock-effect” op onze checklist niet aangevinkt’.
Deze ‘radicale veranderingen’ zijn ook niet zo permanent als de PR beweert. Bucky Barnes volgde de overleden Steve Rogers op als Captain America. Twee jaar later was de laatste weer herrezen en weer ‘Cap’. Barbara Gordon zat jarenlang in een rolstoel waardoor de Aziatische Cassandra Caine de mantel van Batgirl droeg. Toen bleek Oracle ineens weer te kunnen lopen en kon Cassandra gaan.
Het zijn geen uitzonderingen. Doc Ock nam de rol en het lichaam van Peter Parker over. Twee jaar later zijn de rollen weer omgedraaid. De Dark Avengers verdwenen net zo snel als ze verschenen. Jean Paul Valley (Batman), Kyle Raynor (Green Lantern) , Red Hulk (Hulk), Daken (Wolverine), James Rhodes (Iron Man), de meeste gingen na een korte run gelijk door naar de reservebank.
De pers en de voorstanders van meer diversitieit mogen dan een staande ovatie geven aan een vrouwelijke Thor, de fans halen op zijn best hun schouders op. Hoe goed het boek ook mag worden, na twee jaar heerst de status quo weer. De Pakistaanse Kamala Kahn mag dan een leuke Ms. Marvel zijn, meer dan 24 issues zal ze niet krijgen, zo heerst de gedachte. ‘Thor lady’ wacht hetzelfde lot.
Niet altijd terecht. De homoseksuele versie van Alan “Green Lantern” Scott werkte uitstekend. Batwoman’s opvolger, de lesbische Kate Kane was magistraal in Greg Rucka’s Elegy. De Mexicaanse Jaime Reyes bleek een waardige opvolger van Blue Beetle Ted Kord. En Miles Morales wist (in het alternatieve Ultimate Universum) voor een tijd de schoenen van Peter Parker goed te vullen.
Maar uiteindelijk verzand de serie waarin de personages spelen en verdwijnen ze op een toch al overvolle reservebank. Want dat is de grootste klacht van de comic fans: waarom doen Marvel en DC Comics zo graag aan gender/sex swap als ze beschikken over honderden andere karakters met een andere huidskleur en/of seksuele geaardheid?
Marvel en DC Comics negeren dat feit liever. Waarom dwepen met obscure en commercieel onsuccesvolle karakters als je met grote fanfare van Thor een vrouw kan maken? Want laten we wel wezen, dat trekt uiteindelijk meer de aandacht. Zelfs NOS Teletekst besteedde er een pagina aan. Dit ondoorgrondelijk cynisme stuit de comiclezer misschien nog wel het meest tegen de borst.
En dat brengt ons tot onze eigen favoriete tijdsbesteding. Wat willen we met de games industrie? Diversiteit haalt games niet naar beneden, integendeel. Maar hoe willen we het brengen? Door middel van een checklist? Door overenthousiaste schrijvers die te snel willen scoren? De weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen. Hoe dat te voorkomen?
Misschien dat we deze taak beter niet aan grote uitgevers als EA en Activision moeten besteden. Iedereen weet hoe deze uitgevers met nieuwe genres als Free-To-Play, MOBA’s en MMO’s omgaan. Ze proberen er snel een slaatje uit te slaan, gaan onderuit en doen vervolgens alsof er niets aan de hand is. Ik vrees dat ze het onderwerp diversiteit eerder zullen verknoeien, hoe ze hun best ook doen.
Indie developers maken een betere kans. Maar ook hier rijst de vraag of we ze niet te impulsief zullen zijn. Vooral progressievelingen neigen tot preken wanneer het op raciale vraagstukken komt. We krijgen dan eerder een verhaal over hoe slecht blanke mannen zijn dan over het interessante leven van een Pakistaanse immigrant – zoals bij Ms. Marvel.
Want uiteindelijk draait het om de karakters en daar kunnen we zeker wat van Marvel en DC leren. Kate Kane, Kamala Kahn, Amadeus Cho, Monet St. Croix, Alan Scott en Cassandra Caine zijn leuke tot fascinerende personages met fascinerende verhaallijnen. Maar we moeten ze niet gebruiken om de meerderheid om de oren mee te slaan – en dat gebeurt naar mijn mening nu te vaak.