Dominique Dewitte
Dominique Dewitte is hoofdredacteur en mede-uitgever van het in Belgie populaire zakenportaal Express.be. Daarnaast is hij schrijver van boeken en publiceert hij als Blogger artikelen op Dutchcowboys.
Er was een wolf in Nederland, een halve kat in Canada, ondergesneeuwde piramides in Gizeh, de Iraanse teletijdmachine, Angola dat de islam verbiedt, de FBI die Roman Abramovich arresteerde in Londen, de op Twitter aangekondigde dood van zowat elke celebrity … al deze verhalen hebben 1 ding gemeen: “Ze leken te mooi en te geloofwaardig om waar te zijn en waren dat dan ook,” zo schrijft journalist Luke O’Neil op Esquire.com:
“Een groot aantal van de redacteurs op de vele honderden sites die deze berichten postten hadden u kunnen vertellen dat er een geurtje aan zat, maar in de actuele ontmanteling van de uitgeverswereld wordt het checken van feiten voortaan aan de lezer uitbesteed. Het gaat dus niet om een fout in het systeem, het is het systeem. De lezers zijn lichtgelovig, de media doodziek, nepnieuws wordt rondgestuurd, iedereen gaat gevoed en gelukkig naar bed…”
Volgens O’Neil zijn de artikelen waarin hij dit jaar amper tijd stak, diegene die de meeste lezers bereikten, terwijl zijn diepgravende stukken geen enkele kans maakten tegen de tsunami van nepnieuws dat voorbestemd was om viraal te gaan. Een geheim dat Upworthy, BuzzFeed, MailOnline, Viral Nova, en hun tientallen klonen hebben ontrafeld: “schrijven is niet langer nodig… een goede titel volstaat.”
“De verwezenlijkingen van sites als Buzzfeed – die nauw samenwerken met de merken die hen betalen om ‘sponsored content‘ aan te bieden – zijn bevuild omdat ze worden gerealiseerd in een ethisch bordeel, wat de geloofwaardigheid van de journalistiek zelf ondermijnt,” zegt Andrew Sullivan van de New Republic in Prospect magazine.
Maar ook de traditionel media stappen nu mee in dat bootje. O’Neil: “Terwijl Big Viral aan de weg blijft timmeren, proberen de traditionele media nu ook dat spelletje mee te spelen. Wij, de media, hebben uw vertrouwen beschaamd en onze lezers hebben de nivellering van onze standaarden naar beneden toe onmiddellijk tot de hunne gemaakt.”
Een fenomeen dat eerder al werd gesignaleerd door de Nederlandse journalist/filosoof Rob Wijnberg in zijn boek De Nieuwsfabriek: “Voor media is de snelheid waarmee een nieuwsfeit gebracht kan worden belangrijker geworden dan de feitelijke juistheid ervan.”
Wijnberg verwijst naar een interview met NOS Journaal-hoofdredacteur Marcel Gelauff een tijd geleden:
‘Stel,’ zei Gelauff, ‘dat De Telegraaf vanmorgen opent met het bericht dat een minister zwart geld heeft. Het kan uren duren voordat je bevestiging hebt en in die tussentijd hoor je overal reacties van commentatoren en Kamerleden. Dan kunnen wij als NOS niet zwijgen. Dan moeten wij mee. (…) We proberen het wel te controleren, maar als dat niet meteen lukt is fact checking in zo’n geval niet langer heilig. We leven in andere tijden.’
Moraal van het verhaal: we worden liever snel en verkeerd dan langzamer en juist geïnformeerd. Als er een rumoer is, is er nieuws. Of het waar is, is van minder belang.